VIP-нөмірге онлайн тапсырыс бергенде бөтен нөмір алу қаупі бар

Бұл мақаланы eGov. kz порталы және eGov Mobile электронды үкімет қосымшасы арқылы VIP-нөмір сатып алу жолы туралы жаңалықтан кейін жазып отырмыз. Өйткені шынайы сатып алушы жүйеден кемшілік тапқан.

Қызметті оқырманымыз Максим пайдаланған. Ол 21 мамырда қосымшаға кіріп, 020 ALN 02 мемлекеттік нөмірін алуға өтініш береді. Жүйе пайдаланушының таңдауын мақұлдап, 210 444 теңге төлем шотын шығарады, келісімнен кейін ақшаны алған.

Тапсырыс қабылданған соң Максим нөмір дайын болғаны туралы хабарлама күтеді. Келесі күні ол өзінің қалаған нөмірін таңдауға бола ма деп тексеріп көргенде жүйе бұл нөмір бос емес екенін көрсеткен.

Бірнеше күннен кейін біздің мақаланы оқып, Максим бәрін дұрыс істегеніне күмәндана бастапты. Онда пайдаланушы сандар мен әріптер комбинациясына тек тіркелген өңірінің индексімен ғана тапсырыс бере алады деп жазылған. Максим Қарағандыда тіркелген, ал жүйе оған 02-нші өңірді таңдауға мүмкіндік берді. «Көлікті тіркеген кезде қиындық туындамай ма?» — деп Максим Kolesa. kz редакциясына сауал жолдады.

Редакция ішінде «тексеріс» бастамас бұрын біз де eGov Mobile арқылы нөмірге тапсырыс беруге тырыстық. Барлық пайдаланушыда ресми тіркелген өңір шықты. Сонда, Қарағанды тұрғыны 02 нөмірін қалай ресми сатып алған?

Оқырманның сұрағын мемлекеттік органдардың деректер қорын басқаратын «Ұлттық ақпараттық технологиялар» АҚ-ға жұма күні, 24 мамырда жібердік. Олар пайдаланушының ЖСН-і мен eGov Mobile-ға кірген телефон нөмірін сұрады. Қызықтың бәрі осыдан кейін басталды.

«ҰАТ» қызметкерлері күні бойы бұл қалай болғанын түсінуге тырысып, Алматыда уақытша тіркелу сияқты фактілермен байланысын іздеді. Түстен кейін мұндай пайдаланушы бұл нөмірге тапсырыс бермеген деген хабар келді, бірақ тапсырыс қабылдап, ақша алу фактілері қолымызда бар еді. Жұма күні кешке тапсырыс қабылданғаны және нөмір өндіруші өңірі 09-ыншы нөмірді жібергені белгілі болды. Олар оны Алматыдағы арнайы ХҚКО-дан алуға болатынын айтты. Бірақ ол қосымша арқылы тапсырыс беріп, 02-нөмірге ақша төлеген.

Сенбі күні таңертең Максим арнайы ХҚКО-ға барып, мемлекеттік нөмірді сату үстелінде қалаған комбинациясын тексергенде бос емес болып шыққан. Ал eGov Mobile-да 020 ALN 02 қайта шығады. Орталық қызметкерімен басқа нұсқаларды тексеріп көрсе, дерекқорда нөмір бос емес, ал Максимнің телефонынан сатып алуға болатыны байқалған.

Тексеру жүріп жатқанда, Максим қосымшада басқа өңірлерді (02, 07, 09 және т. б.) таңдап, бірнеше рет тапсырыс беруге тырысады, әр кезде eGov Mobile оған сатып алуға мүмкіндік береді, тіпті төлемге дейін жетті. Жүйе жүргізушінің тіркелген мекенжайын анықтап, тек 09-шы өңір — Қарағанды облысын ұсынуы керек еді.

Мәселе тіпті ушығып кетті. Дүйсенбі күні, 27 мамырда, Ақпараттық-өндірістік орталық редакцияға eGov Mobile 020 ALN 02 нөмірін таңдауға мүлдем рұқсат бермеуі керек еді, өйткені ол 2019 жылдан бері басқа біреудің атына тіркелген деп жауап берді. Яғни, Максим бос емес комбинацияны сатып алған. Максим тағы бір рет тексергенде 020 ALN 02 бос болды.

Бұл ақау тек Максимнің қосымшасында болғаны қызық. Ол компьютер арқылы eGov. kz порталында нөмірге тапсырыс бермекші болғанда жүйе оған тек 09-ыншы өңірді таңдауға мүмкіндік берді.

Тағы бір жайт, күмәнданып тұрған Максим 1414 нөміріне хабарласқанда колл-орталық оған бәрі ойдағыдай екенін және 02-нші өңірдің нөмірін алатынын айтқан.

Мемлекеттік нөмірді сатып алудан бас тартуға бола ма?

Иә. Автомобиль иесі ақшасын қайтара алады. Ол үшін eOtinish арқылы Ішкі істер министрлігіне өтініш жазу қажет. Одан әрі ол Әкімшілік полиция комитетіне жіберіледі, содан кейін пайдаланушының ЖСН-нен мемлекеттік нөмірді ажырату үшін Ақпараттық-өндірістік орталыққа жолданады. Максим жасаған төлемді VIP-нөмір сатып алу үшін қайта пайдалана алады. Ақшасын қайтарып алғысы келсе, Мемлекеттік кірістер комитетіне төлемді растауды және полицияның осы нөмірді шешу туралы жауабын қосып, тағы бір өтініш жазуы керек.

Пайдаланушының өтініші қанша уақыт қаралады? Жауап беру қиын. Сұрау түскен сәттен бастап 15 жұмыс күні ішінде қаралады. Бұл мерзім «қосымша ақпарат алу қажет болған жағдайда екі айға ұзаруы мүмкін». Сондықтан VIP-нөмір үшін ресми төленген ақша ұзақ уақыт «тұрып» қалуы мүмкін.

Анықталған мәселелер

Ең алдымен автомобиль иелеріне мемлекеттік органға тиесілі қосымшалар мінсіз емес екенін ескерткіміз келеді.

1. Пайдаланушы қосымша арқылы басқа өңірден нөмір таңдай алады, бірақ орталық қандай нөмір ұсынатыны белгісіз.
2. Пайдаланушы бөтен нөмір алуы мүмкін. ХҚКО базасы кейде істемей қалады, демек қате аз емес. Сол себепті мұндай мәселеге тап болғандар көбейсе, таңғалмаймыз.
3. Екі азамат қосымша арқылы бір нөмір таңдаса, біреуінде ол бос, екіншісінде бос емес деген статус тұруы мүмкін.

Қорытынды. Негізі, ХҚКО-ға барып, сол жерден таңдап алғаныңыз дұрыс. Өйткені мемлекеттік секторда электроника соңғы кездері тым жиі істен шығатын болған.