Дизель тапшылығын алғаш бір апта бұрын батыс өңірдегі жүргізушілер сезінді. Жуырда Алматыдағы кейбір бекеттерде отын карта, талон арқылы немесе бір қолға 20 литрден беріле бастады. Ал кеше дәл осындай мәселеге елорда тұрғындары тап болды.
Kolesa.kz сауалына жауап берген Энергетика министрлігінің өкілдері дизель мен бензиннің елде жеткілікті мөлшерде өндіріліп жатқанын мәлімдеді. 1 қыркүйектегі жағдай бойынша АИ-92 маркалы бензин қоры Алматыда 25.7 мың тоннаны құрайды, ол 15 тәулікке жетеді, ал дизельдің мөлшері — 12.7 және ол 18 тәулікке жетеді.
Тұрғындар айына 51.3 тонна Аи-92, 21.1 тонна дизель тұтынады. Қазір Алматыдағы бекеттерде Аи-92 170-175 теңгеден, ал дизель 195-203 теңгеден саудалануда. Мұнай өңдейтін зауыттар қалыпты режимде жұмыс істеп жатыр.
Егер елде дизель жеткілікті болса, онда ол неге көлік иелеріне жетпей жатыр? Мұнай-газ саласының маманы Ерлан Жаукинның айтуынша, қазір Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі жанармай құятын бекеттерге «пистолеттегі» дизель бағасын 202 шамасында белгілеуге кеңес береді. Ал зауыттардың көбі сұйық отынды жеткізу құнын есептемегенде 197-205 теңгеден сатады. Сонда дизельді Павлодардан 197 теңгеге алған саудагер оны басқа өңірге жеткізіп, сақтау ақысын төлеп, 202 теңгеге сатуға тиіс. Бұл оның шығынын мүлде ақтамайды.
Сарапшы монополияға қарсы агенттік отынды 202 теңгеден қымбат сатқан кәсіпкерлерді қайта-қайта тексеріп, мазасын алатынын айтады. Нәтижесінде ешкім дизель сатуды қаламайды.
Жаукин елде дизель отынының қоры онша көп емес екеніне сенімді. Қазір өңірде сақтаулы тұрған және зауытта жөнелтуге дайын 180 мың тоннаға жуық отын бар. Олар Қазақстанға 15 тәулікке жетеді. Қыркүйек пен қазанда астық жиналатындықтан, дизельге сұраныс жоғарылайды. Екіншіден, биыл қуаңшылық салдарынан шөп шабу ерте басталды, бұл да бекеттердің жүктемесін арттырды. Теміржол арқылы тасымалдау көлемі де ұлғайды. Жоғары жүктемемен жұмыс істеп жатқан зауыттар айына шамамен 480 тонна дизель шығарады. Алдыңғы айда халықтың 530 тонна сұйық отын тұтынғаны белгілі болды. Қыркүйекте 510 тонна дизель қажет болады. Демек 30 тонна солярка тапшы. Егер әр өңірде кем дегенде 200 мың отын қоры болса, бекетте тапшылық сезілмейтін еді. Оның үстіне, кейбір деректер бойынша, ай сайын 30 мыңға жуық дизель көрші елдерге көлеңкелі жолмен кетіп жатқан көрінеді.
Қазір үкімет деңгейінде ұсынылып отырған жалғыз шешім — дизель бағасын қадағалаудан бас тарту. Нарықтағы жағдайды жетпей жатқан 30 мың тонна отынды Ресейден әкелу жақсартуы мүмкін. Алайда ол жақтан жеткізу анағұрлым қымбат, сондықтан жоғары бағада сатуға тура келеді. Ал бұған монополияға қарсы комитет жол бермейді. Нарықты қолдау үшін шығынын ақтамайтын бағаға сатуға тек квазимемлекеттік сектор, яғни «Қазмұнайгаз» қауқарлы. 2014 жылы компания солай істеген. Сол жылы Ресейден 100 тонна бензин жеткізді. Бірақ ол кезде шешім мемлекет деңгейінде қабылданған болатын.
Сарапшының сөзінше, егер мәселе шешілмесе, жағдай ушығуы мүмкін. 24 қыркүйекте Павлодардағы мұнай өңдейтін зауыт жөндеу үшін жабылады. Қазір оның мерзімін 1 қазанға жылжыту мүмкіндігі талқыланып жатыр, бірақ одан артық созуға болмайды. Әйтпесе күн суытқанда кәсіпорындағы құрылымдарды қайта іске қосу мүмкін болмайды.
Комментариев: 0