Қазақстанда көлік салығы өзгеріссіз қалады

«Көлік салығы туралы әңгіме осымен жабық, ол өзгеріссіз қалады», — ведомство басшысы Әлібек Қуантыров Informburo тілшісіне осылай деді. Әзірге басқа ақпарат жоқ.

Өзгеріс енгізетін мүмкіндік болды ғой

Қыркүйектің ортасында Ұлттық экономика министрлігі қозғалтқыш көлемі үлкен автомобильдерге салатын салық мөлшерін сақтап, басқасын салықтан босату туралы жоба дайындаған. 4 литрлік мотор тұрған көліктер салықтан босатылуы мүмкін еді. Басты себеп — 2025 жылы жанармай құнының өсуі және автомобильге кететін шығынның артуы.

Салық мөлшерін жанармай бағасына қосып есептеу бұрыннан бар. Қанша жол жүрсең, сонша төлейсің. Бұл шешім ақылға қонымды сияқты көрінеді. Бірақ елімізде барлық жағдайда тиімді емес болып шықты.

Бұл талап неге моторы 4 литрге дейінгі автомобильдерге ғана қатысты?

Себебі мәжіліс эконом кластағы машиналардың моторы осы көлемнен аспайды деп санайды. Бұл категорияға жататын көлігі бар жүргізушілерді жанармай бағасы өскеннен кейін қолдаймыз деген. Ал моторы 4 литрден асатын көліктің барлығына салық өзгеріссіз қалады.

Қай жері сәйкес келмейді?

Қазақстан көлік паркінің негізін шағын автокөліктер құрайды. Оларға салынатын салық пен келешекте жанармай бағасының артуы арасында баланс жоқ.

1.5 литрлік қозғалтқышы бар Chevrolet Cobalt үшін иесі 2023 жылы 6900 теңге салық төлейді делік. Егер бензин бағасы 14 теңге қымбаттаса, операциялық шығын біршама өседі. Багына АИ-92 бензинін толық құйса (бұл 46 литр) жүргізуші қазір 9430 теңге төлейді. Баға өскеннен кейін 644 теңге артық жұмсайды. Мұның бәрі машинаның қаншалықты жиі жүретініне байланысты, бірақ орташа есеппен екі-үш айдан кейін жаңа схемадан пайда болмайды. Такси жүргізушілері үшін мүлдем тиімсіз.

Жанармай бағасы да өсе беретіні белгілі. Арзан автомобиль жүргізушілерін қолдау мүмкін болмайды.

Қазір билік қымбат және люкс санатына жатқызатын, қозғалтқышы 4 литрден асатын автомобильдер көп емес. Оны саусақпен санауға болады. Land Cruiser 300 моделі 3.5 литрлік қозғалтқышпен жабдықталған, «геленваген» G63 AMG моторының көлемі 4 литрден аспайды (3982 текше метр). Бұндай мысалдар өте көп. Үлкен қозғалтқышты автомобильдер екінші нарықта қалады және кей жағдайда бюджеттік сегментке кіреді. Егер жоғарыдағы реформаға қол қойса, құны 5-6 миллион теңге тұратын 4.8 литрлік бензинді қозғалтқышы бар Nissan Patrol-дың иесі 400 мың теңгеден астам салық төлеген болар еді (2023 жылы). Ал 70–80 миллион теңгелік жаңа Lexus LX 600 мінгендер ештеңе төлемейді. Бұл ақылға қонымсыз сияқты.

Көлікке салық салу жүйесін өзгерту қажет. Осындай жобаның әлеуметтік желідегі пабликтер мен медиадан емес мәжіліс тарапынан ұсынылғаны жақсы болды. Салықты мотор көлеміне байланыстыруды тоқтататын уақыт жетті. Қозғалтқыш көлемін азайту, гибридизация және электрлендіру белең алған біздің заманда ескі қағиданы есепке алудан бас тартқан дұрыс.