2017 жылдан бастап қазақстандық туристер Ташкент, Самарқан, Бұхара және Хиуа қалаларына лек-лек болып ағылуда. Бұл көктемде тек менің достарымның арасынан аталған елге 50-ге жуық адам отбасымен аттанды. Әріптестеріммен бірге мен де бардым, бірақ біздің мақсатымыз мәдени-гастрономиялық саяхат емес, автокөлік турын өткізу еді. Дегенмен біреуі екіншісіне кедергі келтірмейді ғой.
Мұнда мен көрші елге автокөлікпен аттанбақ болып отырған жүргізушілерді қызықтыруы мүмкін деген басты тақырыптарды жинақтадым. Мақала көлемді, сондықтан іздеуге ыңғайлы болу үшін сілтемелер қалдырамын:
- Мұны шекарадан өту барысында білу керек
- Қазақстан мен Өзбекстанның ЖҚЕ-нің айырмашылығы неде?
- Қандай құжаттар қажет (жүргізуші куәлігі, техникалық төлқұжат, техникалық тексеріс)?
- Жол полициясының қызметкерлері радар ұстап тұра ма және олардың шетелдіктерге көзқарасы қандай?
- “Крис-П” не соған ұқсас камералар бар ма?
- Жергілікті жүргізушілер көлікті қалай жүргізеді?
- Жаяу жүргіншілерге жол бере ме?
- Жолдарының жағдайы қалай?
- Не себепті түнгі уақытта қала сыртында жүрмеген жөн?
- Отынның жайы қалай?
- Күңгірттелген әйнектермен жүруге бола ма?
- Жолда желі қалай ұстайды?
- Автокөліктерге техникалық қызмет қалай көрсетіледі?
- Өзбекстанда автокөлікті жалға алу жайы қалай?
- Не себепті Өзбекстанда жиі сигнал береді?
- Қай уақытта барған дұрыс?
- Жол бойындағы кафелер мен алкоголь туралы
- Өзбекстандағы айыппұл мөлшері қандай?
Кеттік!
Шекарадан өту барысында мұны білген жөн
Мереке күндері қарсаңында шекарада ұзын-сонар кезек пайда болады және ондағы өз орныңды мұқият қадағалаған жөн, себебі еш қымсынбастан кезексіз өтіп кетуге тырысатындар тым көп. Әдетте Қазақстан жаққа кеден мен шекаралық бақылаудан өту жылдамырақ жүзеге асады.
Өзбекстанның кедендік бекетінде жүргізуші елге кіргізілетін автокөлікті декларацияда көрсетуі тиіс, сондықтан, тіпті кезекте тұрмасаңыз да бланкілерді (екі дана) алып, толтырып қойыңыз, осылай уақыт үнемдейсіз. Егер қалтаңыздағы ақшаңыз 2 000 доллардан аспаса, оны көрсетудің қажеті жоқ. Ал одан көп қаражатты көрсетуге міндеттелесіз.
Жүксалғыш пен салондағы заттарды пакетке не сөмкеге салып қойыңыз — оларды сканерден өткізу керек болады.
Өзбекстанға өзін-өзі қорғауға арналған газды баллон сынды заттар менқару алудың қажеті жоқ. Тек тұрмыстық қажеттілікке арналған бүктемелі пышақ алуға болады. Шекарада ішінара смартфоныңызды, ноутбук пен фотоаппараттағы флеш-жинақтауышты тексеруі мүмкін, ондағы галерея мен чаттардың мазмұны да тексеріледі. Олардың іздегені — экстремистік мазмұндағы контент пен бейәдеп фото және бейнежазбалар.
Жолаушылар бекеттен жүктерімен бірге бөлек дәліз арқылы жаяу өтеді.
Сапарға аттанбас бұрын ұсақ доллар алып алғаныңыз жөн, себебі шекарада сізге уақытша кіргізуге арналған сақтандыру полисі мен АҚЖМС полисі ($5 + $5) үшін ақы төлеу қажет болады.
Өзбекстан мен Қазақстанның ЖҚЕ-дегі басты айырмашылықтар
ӨР ЖҚЕ кеңестік ережелерге негізделген, оның үстіне Өзбекстан Веналық конвенцияға қол қойған қатысушы елдердің қатарына кіреді. Дегенмен, әр елдің салты басқа демекші, мұнда да өзіндік ерекшеліктер бар.
? Егер бағдаршамның төменгі тұсынан мынадай белгіні көрсеңіз, бағдаршамның қызыл түсіне оңға бұрылуға болады. Жасылға өтіп бара жатқан автокөліктерге жол беру керек, әрине.
? Елді мекендерде жеңіл көліктер үшін рұқсат етілген ең жоғарғы жылдамдық 70 км/сағатты құрайды, яғни Қазақстанмен салыстырғанда сағатына 10 шақырымға жоғары.
? Қала сырты мен ауылдарда сағатына 100 шақырым жылдамдықпен қозғалуға рұқсат берілген, оның үстіне біздегідей бөлу жоқ. Бөлінген трасса болсын, автомагистраль болсын, барлық жерде «жүздік», бірақ біз оларды Өзбекстаннан көрген жоқпыз.
? Айналмадағы көліктер үнемі басты жолда. Айналма жолға түсер алдында «Жол бер» деген белгіні көрмесеңіз де, айналма бойынша қозғалып бара жатқан көліктерге жол беруге міндеттісіз.
? Көліктерді тек жүргін бөліктің шетіне қатарластырып қоюға рұқсат етілген. Жол жиегіне бейберекет қойылған көліктер көп болса да, бұл деректі біле жүрген дұрыс болады.
? Қауіпсіздік белдіктерін міндетті түрде тағу керек, дегенмен оны бірлі-жарым жүргізушілер ғана ескереді, себебі белдік тақпағандарға айыппұл салынбайды. Ал біз қауіпсіздік белдігін тағып отырдық. Өйткені қауіпсіздік әрқашан бірінші орында болуы тиіс.
? Балаларға арналған орындықтар бала (12 жастан кіші) алдыңғы орындықта отыратын болса ғана талап етіледі. Ал егер көліктің артқы бөлігіне отырса, онда 12 жасқа дейінгілерге белдік тағу да міндетті емес. Біз Өзбекстанның көліктерінен бір де бір арнайы орындықты байқамадық, мұндағы балалар тәртіп сақшыларынан қорықпастан, салон ішін тауда жүргендей кезіп жүр.
? Жарық шамдарын күндіз қосудың қажеті бар ма? Иә, қаланың ішінде де, сыртында да жақынға түсетін жарықты қосып қою керек. Ал егер автокөлікте стандартты күндізгі жүріс шамдары қосулы болса, жарық шамдарын қоспауға да болады.
? Қозғалыс барысында видео көру үшін салонның алдыңғы бөлігіндегі мультимедиалық жүйелердің мониторларын пайдалануға тыйым салынады. Тек навигация не сыртқы көрініске арналған камераның шолуы ғана көрсетілуі тиіс. Ал егер мониторлар салонның арт жағында болса, онда ешқандай мәселе жоқ, қалағаныңызды көре беріңіз.
Жүргізуші куәлігі, техникалық төлқұжат, техникалық тексеріс?
Өзбекстанда жүргізуші өзімен бірге жүргізуші куәлігін, техникалық төлқұжатты (КҚТК), АҚЖМС сақтандыру полисін алып жүруге міндетті. Қазақстандық жүргізуші куәлігі де жарайды. Егер сіз автокөліктің иесі болмасаңыз және көлік иесі жаныңызда жоқ болса, нотариуспен расталған сенімхат қажет болады. Егер автокөлік заңды тұлғаға рәсімделген болса, онда директордың қолы қойылып, мөр басылған бланкіге жазылған сенімхат жеткілікті.
Сақтандырудың маңызы зор. Өзбекстан аумағына кірген кезде жергілікті сақтандыру полисін (~ $5 екі аптаға) рәсімдеуге тура келеді. Егер рөлді бірнеше жүргізуші басқаратын болса, онда мұны полисте міндетті түрде көрсету қажет немесе полисті бірнеше адамның атына рәсімдеуге болады, олардың саны шектелмеген.
Техникалық тексеріс. Өзбекстанда тіркелген автокөліктерден талап етіледі, ал шетелдіктер туралы еш жерде жазылмаған. Дегенмен, егер көлігіңіз техникалық тексерістен өтуге тиіс болса (7 жастан жоғары), онда тиісті құжатты алып жүруге кеңес берер едім.
Дәрі-дәрмек қорабы, өрт сөндіргіш, апаттық тоқтау белгісі … Тағы не бар? Бұл стандартты жинаққа жарыққа шағылысатын жилетті қосыңыз. Ол ЖҚЕ-нде міндетті деп жазылған.
Жылдамдық өлшегіштер: олар Өзбекстанда бар ма?
Мұндай құрылғылар жетерлік. Оның үстіне тек қалаларда ғана емес, тас жолда да. Олар бағаналардың төбесіне қойылған және қозғалыс кезінде байқалмай қалуы мүмкін. Жартысы тіпті арқадан атады. Бірақ айта кетерлігі, жылдамдық өлшеуіштен жүз метр бұрын ақпараттық белгі орнатылған.
Ташкент пен өзге де ірі қалалардағы қиылыстардың жоғарғы тұсында тоқтау сызықтарын бақылайтын фотофиксаторлар кездесті. Біздің «Крис-П» сынды ауыспалы түрлері қала сыртындағы жолдарға қойылады. Олардың көзіне түсіп қалмауға қарапайым радар-детектор көмектеседі. Оны ала жүрген артық етпейді.
Жол сақшылары радар ұстап тұра ма және олар шетелдіктерге қалай қарайды?
Радарды қолданады, бірақ тек күндізгі уақытта ғана. Жалпы сапар барысында біз жол бойында тұрған патрульдік полицияларды он рет көрдік, бірақ картоннан жасалғандары да жетерлік. Дыбыс берген антирадар қажетті жылдамдықты сақтауға сеп болып, жылдамдықты асырғанымыз үшін бізді ешкім тоқтатқан жоқ. Айтпақшы, мұнда қарсы бетте келе жатқан көліктер де біздегідей белгі беріп, тұтқиылдан шыға келуі мүмкін жау туралы ескертеді.
Өзбекстанның жол полициясы өте қатал. Бұрында олар әр қуысқа тұрып алып, болмайтын нәрсе үшін шүйліккен болса, қазір бәрі басқаша. Бірақ бізді Ферғана алдындағы тас жолда құжат тексеру үшін бір рет тоқтатты. Инспектор құжаттарға көз жүгіртіп оқып шықты да, біздің шетелдік екенімізді түсініп, «Оқ йул» (өзбек тілінен аударғанда — ақ жол) тіледі. Күзет орындары жоқтың қасы, алайда бұрын олар әр облыс пен облыс орталығына кірер тұста болатын. Жолдарда бірнеше облысқа бір-бірден ғана қалыпты.
Шетелдіктерге көзқарастары жақсы. Туризм — Өзбекстандағы негізгі салалардың бірі, алайда форма кигендердің жүйкесіне тимеуге кеңес берер едім. Егер сіз бұзған ереже өрескел болмаса, жағдайды ушықтырмай, жәй сөйлеуге тырысыңыз. Мүмкін инспектор ескертумен шектелетін шығар.
Жергілікті жүргізушілер қалай қозғалады?
Мұндағы жергілікті жүргізушілердің мәдениеті алматылық жүргізушіні аса таңғалдыра қоймасы анық, осыған ұқсас көріністі біз демалыс күндері базардың айналасынан немесе қарбалас сәттерде тамашалап жүрміз. Дегенмен, көзге түсер ерекшеліктер де жоқ емес. Жергілікті тұрғындар қатарластықты сақтауға қарсы. Сіз Ташкенттегі немесе Әндіжандағы басты даңғылмен келе жатсыз ба, ол жағы маңызды емес. Мұндағылар бұрылыс көрсеткішін қолданбайды, бірақ соның өзінде бір қатардан екіншісіне өтіп, серпінді қозғалады. Әсіресе такси жүргізушілері жол кескіш. Мұнда ешкім айнасына қарамайтындай болып көрінеді. Бірақ! Өзбек жүргізушілерінің арасында бір нейрондық байланыс бар, олар бір-бірін өте жақсы сезеді және маневр жасауға әрқашан дайын. Біздікілермен салыстырғанда, олар икемделгіш келеді. Қорыта айтсақ, бейберекет қозғалған 2 000 шақырымда біз қалалардағы кішігірім үш жол апаты мен тас жолдан бір бүйіріне құлаған жүк көлігін ғана көрдік.
ІІМ берген деректерге сүйенсек, Ташкенттегі (Өзбекстанның барлық жерінде) ең жиі бұзылатын ереже — басып озу ережелерінің бұзылуы. Егер жергілікті жүргізуші лекті басып озбақ болып, жолдың қарсы бетімен ұшып келе жатса, қалған қатысушылар оның өз қатарына аман-есен оралуы үшін тырысып бағады. Бұл бейсаналы түрде іске асатын сияқты, бірақ сырттай қорқынышты көрінеді.
Антирейтингтің төртінші орнында бағдаршамның қызыл түсіне өтіп кету тұр. Бұрылыстан өту барысында жан-жаққа мұқият қарап, оң аяқты дайындап отырған жөн.
Жол бойындағы ауылдар мен шағын қалаларда адамдар велосипед тепкенді ұнатады. Балалардың ғана емес, ақ сақалды қариялардың да ескілеу «уралды» тізгіндеп бара жатқанын көруге болады. Сақ болыңыздар! Аймақтардағы шайтанарбалар көне әрі олардың не шамы, не жарыққа шағылысатын құралдары болмайды. Дәл осы әңгіме есек жегілген арбалар мен ескі мотоциклдерге де қатысты.
Жаяу жүргіншілерге жол бере ме?
Жаяу жүргіншілер — мүлде бөлек әрі күрделі әңгіме. Жергілікті тұрғындар зебрамен жүріп үйренбеген. Әрине, ондайлар бізде да бар, бірақ мұндағылар жол ережесін мүлде сақтамайды және кез келген жерден шыға келуі мүмкін. Екінші жағынан, реттелмейтін жол бөліктеріндегі жаяу жүргіншілерге көлік тізгіндегендердің бірі жол берсе, екіншісі оны жібермеуі мүмкін. Сондықтан да өзбекстандықтар лектің өтіп кеткенін күтіп, содан кейін жолдан өтуге дағдыланған. Сол себепті, жолдан өтіп бара жатып тұрып қалған адамды көрсеңіз, алматылық қағидаға салынып тежеуішті баспас бұрын айнаға қарап алғаныңыз жөн. Әйтпесе, көліктің артқы бөлігін бүлдіріп алуыңыз ғажап емес. Ал егер тоқтап, жол бермек болсаңыз, апаттық белгіні қосыңыз, сонда арт жақта келе жатқан жүргізушілер түсініп, тоқтайтын болады.
Ташкентте, Самарқанда және Бұхарада жүргізушлер тек туристер жүретін маңдарда ғана жаяу жүргіншілерге жол береді. Ал басқа қалаларға тәртіп әлі жете қойған жоқ. Бірақ бұл мәселе жайлы ойланғандары алғашқы рет емес екен, бұған зебра алдында тұрған жол сақшыларының жоғары қауіпсіздік жайлы ескертетін сыры кеткен" тұлыптары" дәлел болады.
Мектеп жанында тұратын жасақшылар ерекше ризашылық тудырады. Олар зебрадан балалар өткенде қызыл жалаушасын көтеріп, автокөліктерді тоқтатады. Мұндай қызметкерлер тіпті Ташкентте жоқ, себебі бұл іс шағын қалалар мен ауылдарда ғана қолға алынған. Осындай ережені біздің Қазақстанды қоса алғанда, үлкен қалаларға неге енгізбеске?
Жаяу жүрген туристердің естерінде болсын: жаяу жүргіншілерге жолдан өту барысында құлаққап тағуға, смартфонның экранына қарауға не кітап/журнал оқуға тыйым салынады.
Өзбекстанның жолдары қалай?
Көбіне жағдайы орташа деуге болады. Самарқанға бара жатқан жол бізді әбден сілкіді. Бұл жолдың ең нашар бөлігі еді. Ал басқасы мінсіз болмаса да, ой-шұңқырлы емес.
Біз жүрген бағыттың 80 %-ы төрт жолақты, яғни әр бөлігінде екі жолақтан болғандықтан, жүк көліктерін басып озған аса үлкен қорқыныш тудырмайды. Қала сыртындағы тас жолдардың барлығында дерлік көшені темір не бетон қоршаулар бөліп тұр. Осы үшін лайк басамыз.
Ірі қалалардағы жолдар барлығында болмаса да, біршама жақсы. Ташкенттің орталық көшелері тегіс, ал ауданның бір түкпіріне кірсең, ой-шұңқырға тап боласың.
Не себепті түнгі уақытта қала сыртында жүрмеген жөн?
Криминалды жағдайдың бұған еш қатысы жоқ. Бұл жағынан бәрі жақсы, әрі жолдағы қарақшылық оқиғалары жайлы жергілікті адамдар естеріне ештеңе түсіре алмады. Тіпті 90 жылдардың өзінде мұнда тыныштық болған деседі.
Мәселе басқада: Өзбекстандағы жол таңбаларының жағдайы өте нашар. Ташкентте ештеңе емес, ал оның сыртында … Оларды тіпті күндіз көру оңай емес, ал түнде тіпті байқалмайды. Көліктің шамы түскенде әрең-әрең көрінетін белгілердің қойылғанына 30 жыл болған шығар, тіпті бояуы да кебірсіп, ішінара кетіп қалыпты. Белгілердің басым бөлігі қолдан жасалса керек, жарыққа шағылысатын жабыны жоқ әрі нашар оқылады. Соның кесірінен жылдамдықты шектейтін немесе тыйым салатын белгілерді аңғармай қалу қаупі жоғары. Таңбалар да дәл сондай. Оларды анда-санда жаңартатын сияқты, бірақ жарыққа шағылысатын қасиеті жоқ әрі тым жылдам оңып кетеді, сондықтан тек күндіз ғана көзге түседі. Салдарынан түнгі уақытта жолдың қарсы бетіне шығып кету қаупі артады.
Сонымен қатар, көшелерде қосылатын шамдары мен катафоттары жоқ болуы мүмкін ауыл шаруашылық техникалары мен сол жақ қатарда затқа толы тіркемесімен жүретін ескі-құсқы заттарды алатындар аз емес.
Отынның жайы қалай?
Жергілікті АИ-80 және АИ-91 бензиндерінің сатылымы мемлекет бақылауында, мемлекет бойынша бағасы тиянақталған — 4 000 және 4 500 сумды (~$0.5) құрайды. 80-жанармай барлық жерде бар, 91-бензин сәл сиректеу, ал 95-бензинді тіпті Ташкенттің өзінен сабылып іздеу керек болады. Жүргізушілер ең жақсы отын деп санайтын 95-бензин ресейлік «ЛУКОЙЛ» компаниясының бекеттерінде 7 800 (~$0.9) доллар тұрады. Импорттық 92-бензиннің құны билік тарапынан реттелмейді, сондықтан бағасы екі есе қымбат.
Біз өз сапарымызда тек Uzbekneftegaz жанармай құю бекеттеріне тоқтауға тырыстық, ол ең үздік ұлттық желі болып табылады. Ал қай бензинді құйған дұрыс деген сұраққа 80-жақсы деген күтпеген жауап аласыз. Бізге 4 литрлік TLC Prado 120 автокөлігін жалға берген компания дәл сол бензинді құюға кеңес берді. Олар 91-де қоспалар тым көп, ал 80-отын ең болмаса таза дейді. Жол талғамайтын ауыр көлік өзбектердің 80-бензинімен қалай жүрер екен? Ол тамаша қозғалды десек қателеспейміз. Камчик асуын біз екі бағытта да оп-оңай еңсердік. Түзу жолда да ешқандай мәселе туындаған жоқ, V6 багына 95-жанармай толтырылғандай жақсы тартып, екпін алды. Детонация? Жоқ, естіген жоқпыз.
Дизельмен жағдай басқаша. Егер іс жүзінде елдің бүкіл автопаркі бензин арқылы қозғала алатын болса, солярканың үлесі аз. Оны тек жүк көліктері мен автобустарға ғана құяды. Бағалары да әртүрлі болуы мүмкін. Мен жергілікті бекеттерден 4 800 сумға (~$0.6) көргенмін, ал «ЛУКОЙЛ» екі есе қымбат бағаға сатады.
Менде отынға қатысты бір оқиға бар.
Өзбекстанда соңғы рет он жыл бұрын барған едік, ол кезде біз жол бойында Mercedes-ке әрең бензин құйғанбыз. Тас жол былай тұрсын, 80-отын тіпті ірі қалаларда да болған жоқ. Жанармай жеткізуде іркіліс болып, 90 жылдары жақсы отын тек алып-сатарлардың үйінен табылатын еді. Сол кезде жаппай газға көшу дефицит мәселесін шешуге сеп болды және қазір газ баллонды автокөліктердің саны бұрынғыдан әлдеқайда артқан.
Осы мәселеден хабардар болғандықтан, Ташкентте 20 литрлік канистрді толтырып алдым. Бірақ бекер істеген екенмін. Біз жүрген жолдың барлығында жанармай құю бекеттері кездесті. Бірақ қызығы бұл емес, біздің сол канистрді алып жүргеніміз болды. Біріншіден, Өзбекстанның жанармай құю бекеттерінде бензинді еш уақытта канистрге құйып бермейді. Сол себепті бізге басқа көліктен құйып алу арқылы біраз данышпансуға тура келді. Екіншіден, Ташкенттен темір канистр алып үлгермей, қолда бар пластмассадан жасалғанына құя салдық. Бірнеше сағаттан кейін әлгінің қақпағынан жаман иіс шығып, бүкіл салонды алып кетті. Жол бойынан темір құты таба алмай қиналдық. Олар тіпті базарда да жоқ болып шықты. Содан такси жүргізушісімен бірге махаляларды аралауға тура келді, ол жақтағылар кеңес дәуірінен қалған тот басқан ескі канситрлерді ұсынған еді, біз бас тарттық. Одан да пакетппен орап қойғанымыз артық қой. Қысқасы, кеңес: егер сіз қолыңызда бөлек бензин қоры болғанын қаласаңыз, канистрді үйден алып шығыңыз, мұнда ішінде жанармайы бар 20 литрлік 2 канистрді алып жүруге рұқсат етілген. Ал біздің бірнеше пакетке оралған мүңсіген ыдысымыз Ташкентке ашылмаған күйі қайта оралды.
Доллар ма, әлде сум ба? Қолма қол ақша ма, әлде карта ма?
Базардағы курс банктегі курстан екі есе тиімдірек болған кездер өтті. Енді валютаны өзбек сумдарына тек кассаларда ауыстырып береді. Қара нарықтың демі әлі үзілген жоқ, дегенмен көшедегі ақша ауыстырғыштармен байланысып, тәуекелге бармаған жөн. Курстағы айырмашылық болмашы ғана, ал заңсыз әрекет жасап, қолға түсуді ешкімге тілемес едім.
Бензин, кафедегі шот не дүкендегі саудаңызды Visa не MasterCard-пен төлей алмайсыз. Себебі Өзбекстандағы төлем жүйесі UzCard деп аталады. Өзбекстандықтар айлықтарын сол арқылы алады, бірақ барлық орын оны қабылдай бермейді. Қолма-қол ақшаны (негізінен АҚШ долларын) банктердегі не ресми ақша айырбастау пункті бар ірі қонақ үйлердегі банкоматтардан алуға болады.
Ірілі-ұсақты сауда жасау үшін жолға сум алған дұрыс, ал долларды қажет болғанда қалада ауыстырған жөн. Айтпақшы, қонақ үйдегі тұру ақысы да суммен төленеді.
Қараңғыланған тереземен жүруге бола ма?
2018 жылдың 1 тамызынан бастап болады. Өзбекстанға қаранғыланған (тек артқы әйнектері, алдыңғы бүйірлік және алдыңғы әйнектерді күңгірттеуге тыйым салынған) көлікпен кіру үшін шекарада $15 көлемінде баж салығын төлеу қажет.
Жолдағы мобильдік интернеттің жайы қалай
Таңғаларлығы сол, керемет! Біз жол бойы онлайн қосымша арқылы музыка тыңдап, әлеуметтік желі мен навигаторды пайдаландық. Айтпақшы, картасы қалай? Ол да тамаша. Біз «Яндекс», Google, maps.me, Waze сынды түрлі өндірушілердің карталарын қолдандық, бәрі дұрыс жұмыс істеп, жолды көрсетіп отырды. Жағдай солай!
Автокөліктерге техникалық қызмет көрсету жағы қалай?
Өзбекстан ұзақ жылға импорттан шет қалған болатын, сол себепті қала көшелері жергілікті өндірушілер UzDaewoo мен Chevrolet зауыттарынан шыққан көліктерге лық толды. Оларға қызмет көрсету және қосалқы бөлшектеріне қатысты ешқандай мәселе жоқ.
Елде ресми түрде Hyundai мен АВТОВАЗ-дың өнімдері де сатылады. Өзге маркалардың ішінде Өзбекстанда ең кең тарағаны — Lada . Республика бойынша оның 13 бөлімшесі бар.
Шетелдік маркаларға тиесілі автокөліктер бірен-саран, сондықтан оларға қызмет көрсететін орынды тек Ташкенттен табуға болады. Toyota, BMW, Mercedes-Benz маркаларының қаншалықты ресми мәртебеге ие екенін нақты айта алмаймын, бірақ мұнда олардың автосалондары мен сервистік орындары бар. Ел астанасында шетелдік көліктердің қосалқы бөлшектерін сататын қоймалары және өз техника жөндеу орталықтары бар импортшылар да аз емес.
Дөңгелек ауыстыратын, май ауыстыратын орындарды жолда кездестіруге болады. Ірі қалаларда көлік жуатын, жөндейтін орындар мен қосалқы бөлшектер, шиналар сататын автобазарлар бар.
Өзбекстанда автокөлікті жалға алу жайы қалай?
Кейбір жандар үшін көлікті жалға алу алыстан (Алматы мен Ташкенттің арасы шамамен 900 км) өз темір тұлпарыңмен барғаннан да ыңғайлы. Көлігі жоқтар үшін де қолайлы нұсқа бұл.
Жүргізушісіз көлікті жалға беру Өзбекстанда қарқынды дамып келеді. Біз ташкенттік rentcar.uz фирмасының көлігін жалға алдық. Мұнда жол талғамайтын темір тұлпарлар, кроссоверлер және түрлі седандар бар. Дегенмен, бұл Europcar сияқты аса үлкен автопарк емес, сондықтан алдын ала брондап қойған жөн.
Біз мінген Toyota LС Prado 120-ның бағасы тәулігіне 450 мыңды (шартты түрде $50) құрады. Қала ішіндегі жүрген жол 150 шақырымнан аспауы тиіс. Бұл Ташкент ішінде жүруге жетеді.
Егер Өзбекстанның қалаларына автосаяхат жасауды жоспарласаңыз, онда жеке келіскен дұрыс болады.
Барлық агенттіктердегідей, мұнда да кепіл ақы төлеуге дайын болыңыз. Прадик үшін оның құны 4 млн сумды (500 долларға жуық) құрады. Кепілақыны қолма-қол ақшамен бересіз. Сапар аяқталғаннан кейін ақшаңыз екі тәуліктен кейін, яғни камерадағы айыппұлдар тексерілген соң қайтарылады.
Ұшақпен, пойызбен не автобуспен баруға да болады:
- Алматы мен Нұр-Сұлтаннан Ташкентке AirAstana және Uzbekistan Airways (O‘zbekiston Havo Yo‘llari) әуе компанияларының ұшақтары күнделікті қатынайды;
- Алматыдан Ташкентке аптасына 3 рет ҚТЖ-ның жүрдек пойызы жүреді;
- Алматыдан Өзбекстанның шекаралық бекетіне дейін автобустар күн сайын жүреді.
Билетті неғұрлым ерте алсаңыз, бағасы да соғұрлым арзан болады.
Неліктен Өзбекстанда жиі сигнал береді?
Иә, бұл жергілікті әдет жиі орын алады. Ташкентте асыққан жүргізушілер әсіресе бағдаршамда, орын ауыстыру барысында ерекше көзге түседі және жәй кептеліс үшін де дабыл қаға береді. Не үшін бөгеліп қалдық? Тиісінше дабылдату керек!
Көлікті бипылдатқыштар, әсіресе Наманган мен Наманган облысында көп. Бір жүргізуші екіншісіне еш қарасы жоқ қысқа ғана белгі береді. Мүмкін солай амандасатын болар.
Қай уақытта барған дұрыс
Наурыздың ортасынан мамырдың соңына дейінгі уақыт Өзбекстанда нағыз өмір қызған шақ саналады. Маусым айында күн ыстық болады, ал шілдеде тіпті қайнап кетеді. Белсенділіктің келесі кезеңі қыркүйек пен қараша айларына түседі.
Егер сізді дымқыл ауа райы мен жел шошытпаса, Өзбекстанға қыста да баруға болады. Бұл кезде көбіне Ташкент облысындағы Белдерсай және Чимган деген тау шаңғы курорттары сұранысқа ие.
Тек жергілікті жүргізушілердің сирек жағдайларда ғана дөңгелек ауыстыратынын біле жүріңіз. Көпшілігі қарға да, суық ауа райына да қарамастан, жазғы дөңгелекпен жүйткиді.
Жол бойындағы кафелер мен алкоголь туралы
Нәрлі сорпа, палау, самса және кәуаптан Өзбекстанның барлық қалаларында дәм татуға болады. Жол бойында шағын асханалар жетерлік, бірақ тазалық сақтау жағына мән беріңіз. Қазір ғана дайындалған ас өте дәмді болғанымен, тәрелкелер мен қасық-шанышқы нашар жуылуы мүмкін. егер асқазаныңыз әлсіздеу болса, қалалық дәмханалардан тамақтанғаныңыз дұрыс.
Алкоголь ше? Ферғана алқбында бәрі күрделі. Мұндағылар ішімдік ішпейді десе де болады, сол себепті ликер-арақ дүкенін табу үшін біраз күш жұмсауға тура келеді. Супермаркеттер мен азық-түлік сататын дүкендерде алкоголь сатуға тыйым салынған. Ресторандар мен кафелерде де ішімдік таба алмауыңыз мүмкін, спиртті ішімдік ішуге тіпті кейбір қонақ үйлерде де тыйым салынған.
Ташкент пен батысқа қарай ығыссаңыз бұл жақта бәрі жеңілдеу. Ел астанасында ішімдіктің таңдауы кең ресторандар мен барлар көп. Самарқанда сыра зауыты бар. Бұхараға бара жатқан жолда қуырылған балықпен қоса бір шөлмек арақ алып келеді де, сіздің бас тартқаныңызға таңырқай қарайды. Бұл өзбекстандықтарға тән қайшылық.
Ішімдік ішіп, рөлге отыруға болмайды, әрине. Нөлден жоғарының барлығы бұл жақта масаң күй деп бағаланады да, жүргізуші куәлігінен қағылып, көлігі айып тұрағына жіберіледі, әрі салынатын айыппұлдың да көлемі аз емес. Айтпақшы, айыппұл жайлы да айта кетейік.
Өзбекстандағы айыппұл мөлшері қандай?
Алкогольдік мас күйінде көлік жүргізгені үшін — 25 ЕТЖМ — 5 млн сум (~$600) айыппұл салынады және 1.5 жылдан 3 жылға дейін жүргізуші куәлігінен айырылады.
Жолдың қарсы бетіне өтіп кеткені үшін — 10 ЕТЖМ — 2 млн сум (~$240) айыппұл салынады
? Жылдамдықты асырғаны үшін:
- — 20 км/сағ-қа дейін — 1 ЕТЖМ — 202 мың сум (~$24) айыппұл салынады;
- — 20-дан 40 км/сағ-қа дейін — 5 ЕТЖМ — 1 млн сум (~$120) айыппұл салынады;
- — 40 км/сағ және одан жоғары — 9 ЕТЖМ — 1.8 млн сум (~$216) айыппұл салынады.
? Тоқтау және аялдау ережелерін бұзғаны үшін — 3 ЕТЖМ — 600 мың сум (~$72) айыппұл салынады.
? Рөлде отырып, телефонмен сөйлескені үшін — 3 ЕТЖМ — 600 мың сум (~$72) айыппұл салынады.
? Бағдаршамның қызыл түсіне өткені үшін — 2 ЕТЖМ — 405 мың сум (~$50) айыппұл салынады.
? Құжаттардың болмағаны үшін — (жүргізуші куәлігі, техникалық төлқұжат, сақтандыру) — 1 ЕТЖМ — 202 мың сум (~$24) айыппұл салынады.
? Таңбалар мен белгілердің талабын бұзғаны үшін — 0.5 ЕТЖМ — 101 мың сум (~$12) айыппұл салынады.
? Жаяу жүргіншіге жол бермегені үшін — 0.5 ЕТЖМ — 101 мың сум (~$12) айыппұл салынады.
? Жүргізушінің қауіпсіздік белдігін тақпағаны үшін — 0.5 ЕТЖМ — 101 мың сум (~$12) айыппұл салынады.
? Дәрі-дәрмек қорабының, өрт сөндіргіштің, жилеттің болмағаны үшін — 0.5 ЕТЖМ — 101 мың сум (~$12) айыппұл салынады.
Өзбекстанға автокөлікпен сапарға аттану Қазақстанның жолдарын талай шарлаған тәжірибелі авто саяхатшы үшін оңай көрінуі мүмкін. Бұл елдің артықшылықтарының бірі — қашықтықтың тым алыс болмауында. Ташкенттен Самарқанға баруға тамақтанып, жанармай құюды қоса алғанда, 5-6 сағат уақыт жұмсайсыз, біздегі кеңдікпен салыстырғанда бұл түк емес. Біздің келесі қалаға шаршамай жетіп, қонақ үйге асықпай орналасуымызға, қалада жаяу серуендеуге және толыққанды кешкі ас ішуге уақытымыз жеткілікті болды.
Сіздің де сапарыңыз дәл осылай сәтті болады деп үміттенеміз! Ақ жол, сәтті сапар тілейміз!
P. S. Егер Өзбекстанға автокөлікпен саяхаттаған болсаңыз, ой бөлісіп, комментарий жазыңыз!
Комментариев: 0