Мопедші қандай жолмен жүре алмайды?

Қазақстанда жеткізу қызметі танымал болған соң қалада мопед қаптап кетті. Біздің ойымызша көптеген мопедші жол ережесінде өздеріне қатысты талаптар бар екенін білмейтін сияқты. Сол үшін мопедші қайда жүре алады, қайда жүре алмайды деген сұраққа жауап іздеп көрейік.

Мопед деген не?

Екі дөңгелегі бар көлік құралының бәрін мопед деуге болмайды. Жол ережесінде бұрыннан оның нақты анықтамасы бар:

Мопед — көлемі 50 текше сантиметрден аспайтын іштен жанатын немесе электрлі қозғалтқышпен жүретін, ең жоғары жылдамдығы сағатына 50 км-ден аспайтын, екі не үш дөңгелегі бар көлік құралы. Қозғалтқышы бар велосипед, мокик, скутер және сипаттамасы ұқсас өзге көлік құралдары мопед деп саналады.

Мопедтерге қатысты нормалар жол ережесінің 16 және 24-бөлімінде жазылған.

Кім мопед міне алады

Жол қозғалысы ережелерінің 24-бөлімі 165-тармағында 16 жастан асқан адамдар мопед міне алады деп жазылған. Ол үшін жүргізуші куәлігін алудың қажеті жоқ. А категориясының талабы (нақтырақ айтқанда A1) жылдамдығы 50 км/сағ-тан асатын техникаға қатысты. Ал мұндай техника мопед емес.

Қай жерде жүруге болады?

Бұрынғы ережеде мопедшіге жолдың оң жақ шетімен, қоғамдық көлік жолағымен жүруге рұқсат етілген. Бұл норманы биыл 18 қыркүйекте күшіне енген ережеден алып тастады, 24-бөлімнің 168-тармағындағы тыйымдар ғана қалды.

Енді мопедпен жолдың кез келген бөлігімен жүруге болады, оң жақ шетпен жүру міндет емес.

Мопедшіге автомобилистер сияқты қарсы жолаққа шығуға болмайды. Бірақ бұл үшін оларды жауапқа тарту қиын, өйткені жүргізуші куәлігі болмаса оны қалай жазалайды?

Қай жерде жүруге болмайды

Биыл 30 тамызда күшіне енген «Жол жүрісі туралы» заңдағы өзгеріс пен 18 қыркүйекте жол ережесіне енген өзгеріске сай мопедші тротуар немесе жол жиегімен ғана емес, веложол және веложолақпен де жүре алмайды.

1 / 4

• 
• 
• 
• 

1 / 4

Сондай-ақ жаяу жүргіншілер өткелімен және автомагистральда жүруге тыйым салынады (Қапшағай тас жолы немесе Үлкен айналма жолмен жүруге болмайды). Бұл тыйым жол ережесінің 16-бөлімі 118-тармағында жазылып тұр.

Тағы қандай тыйым бар?

Жол ережесінде мопедшіге арналған шектеулер бұл ғана емес. Мопед мінген адамға мыналарды істеуге болмайды:

• рөлді кем дегенде бір қолмен ұстамай жүргізуге;
• жолаушы тасуға (жолаушы тасуға арналған арнайы орны болмаса);
• жүк тасуға (жүк тасуға арналған арнайы құрылғысы болмаса, сондай-ақ жүктің ұзындығы мен ені 50 сантиметрден асса және алып жүргенде қиындық тудыратын болса);
• трамвай жолы бар және бір бағыттағы жолақ саны бірден көп жолда солға немесе кері бұрылуға;
• мопед, электросамокат, велосипед сүйреуге (мопедпен сүйреуге арналған тіркемені қоспағанда);
• қараңғы уақытта өзге көлік жүргізушісіне көрінетін жарық шағылыстыратын зат* тақпай жол бойында жүруге.

Шлем кию керек пе?

Жол ережесі мен «Жол жүрісі туралы» заңның бұрынғы нұсқасында мопедші шлем киюге міндеттелмеген. Ол мотоцикл жүргізушісіне міндетті болатын. Енді жол ережесінің 24-бөлімі 171-тармағының 8-тармақшасында мопедшіге шлемсіз жолға шығуға тыйым салынады.

Ережеде шлем қандай болу керегі нақты жазылмаған, бірақ мопедші ECE R22-05 стандартынан төмен емес жарамды сертификаты бар жоғары сапалы шлем киюі қажет, R22-06 болса тіпті жақсы. Мұндай жабдық сәл қымбат болатыны анық, бірақ жазатайым оқиға болса, қауіптен жақсы қорғайды.

*Жол ережесінің 2.18-1-тармағына сәйкес "жарық шағылыстыратын зат — жарық сәулесін шағылыстырып, жүргізушіге қашықтан көрінетін (жақынға түсетін шаммен жүргенде 150 метр, алысқа түсетін шаммен жүргенде 400 метрден) арнайы материалдан жасалған зат (жарық шағылыстыратын киім немесе киімге тағылған).

Дыбыс басқыш керек пе?

Кей мопедші қауіпсіздік үшін дыбыс басқышты әдейі алып тастайды, осылай болғанда мопед дауысы өзге машиналарға естіледі деп санайды. Ал кейбірі қымбат мотоциклдерге еліктегісі келеді. Бірақ мопедтерде дыбыс басқыш бірдей болуы керек, ақауы бар газ шығару жүйесімен жүру ереже бұзғанмен бірдей. Жол ережесі бойынша бұл жол қозғалысы қауіпсіздігіне және қоршаған ортаға қауіп төндіретін ақау саналады (28-тармақ, 6-тарау). Әкімшілік кодекстің 590-бабы 5-бөлігіне сәйкес бұл ережені бұзғандар 5 АЕК (2023 жылы 17 250 теңге) айыппұл төлейді.

Анықтама: Қазақстанда мопедке қатысты шу шығармау жөнінде арнайы талап жоқ. Бірақ қолданыстағы барлық көлік құралы техникалық регламентке сай болуы қажет.

Егер терезеңіздің алдына дыбыс басқышы жоқ мопедшілер жиналып алса, полицияға хабарлассаңыз болады, мұндай мопедтер айыптұраққа қойылады.

Күндіз шам шағу керек пе?

Мопедшілер қауіпсіздік үшін жұрт назарын гүрілдеген дыбыспен аударғысы келеді, бірақ дыбыс шықпайтын Tesla да жолда аман-сау жүргенін естен шығармауымыз керек. Демек мопедшілер өзге көлік құралдарына оңай көрінетін мүмкіндік қарастырғаны жөн, мысалы, күндіз шам жағып жүруге болады. Бұл қауіпсіздікті айтарлықтай арттырады, оның үстіне бұл міндетті шара (жол ережесінің 19-бөлімі 134-тармағы). Сондай-ақ ашық түсті немесе жарық шағылыстыратын киім кию қажет.

Түнде мопедтің бүйірлік шамы да жанып тұруы керек.

Қыста мопед тізгіндеуге бола ма?

Жол жүру ережесінде де, заңда да қос дөңгелекті техниканы белгілі бір мерзімде ғана мінуге болады деген шектеу жоқ. Бірақ мопед бір колеялы көлік болғандықтан, тайғақ жолда орнықты болады деп айта алмаймыз. Қыста жүру қажет болса, сәйкес шина алған дұрыс. Иә, ондай да болады. Мәселен, Mitas топтамасында қыста қолданатын MC-32 Win Scoot бұдырлы шинасы бар.