Самокатшыларға жүргізуші куәлігі жолға шыққанда ғана қажет

Биыл 10 мамырда мәжілісмендер «Жол жүрісі туралы» заңға электросамокат жүргізу ережесін реттейтін түзету енгізді. Депутаттар құжатқа өзгеріс енгізгенмен, бірқатар маңызды мәселенің басын ашып бере алмады, сондықтан олар ұсынған заңға жеке қозғалыс құралын мініп жүрген азаматтар наразы болып отыр. Электросамокат иелері жүргізуші куәлігін алу туралы талапқа наразы, сондай-ақ жүргізушінің жасы мен шлем тағуға қатысты да сұрақ туындап отыр: бұл мопедшілерге емес, самокатшыларға ғана міндетті сияқты. Kolesa.kz редакциясы депутаттар мақұлдаған құжатпен танысып, онда не жазылғанын саралап көрді.

«Электросамокат» деген не

Депутаттар заңның 1-бабына 53-1-тармақ қосты, онда «шағын электрлі көлік құралы — электр қозғалтқышпен жүретін, жеке қозғалысқа арналған бір немесе бірнеше дөңгелегі бар көлік құралы, бұл электромотормен жүретін самокат пен мопедті қамтымайды» деп жазылған.

Сондай-ақ 57-тармақта «электросамокат — екі не үш дөңгелегі бар, электр қозғалтқышпен жүретін, бір адам ғана тасымалдауға арналған, орындығы жоқ, ең жоғары жылдамдығы сағатына 25 км-ден аспайтын жеке мобильділік құралы» деп жазылған.

Демек бұл ұғым ақыры заң жүзінде бекітілді.

Міндет пен шектеу

Депутаттар «Жол жүрісі туралы» заңның 57-бабын кеңейтіп, онда мопед, электросамокат, велосипед, шағын электрлі көлік құралы жүргізушісінің құқығы мен міндетін белгіледі:

1. Аталған көлік құралы жүргізушілері жол ережесін сақтай отырып, жолдарда жүруге құқылы.
2. Мопед, электросамокат, велосипед, шағын электрлі көлік жүргізушісі уәкілетті орган бекіткен жол ережесін білуге және сақтауға міндетті.
3. Мопед, электросамокат, велосипед, шағын электрлі көлік жүргізушісіне:

1) рөлді кем дегенде бір қолмен ұстамай жүргізуге;
2) жолаушы тасуға (жолаушы тасуға арналған арнайы құрылғысы бар велосипед пен мопедті қоспағанда);
3) жүк тасуға (жүк тасуға арналған арнайы құрылғысы бар велосипед пен мопедті, сондай-ақ ұзындығы мен ені 50 сантиметрден аспайтын, алып жүргенде қиындық тудырмайтын жүктерді қоспағанда);
4) трамвай жолы бар және бір бағыттағы жолақ саны бірден көп жолда солға немесе кері бұрылуға;
5) мопед, электросамокат, велосипед сүйреуге (мопед және велосипедпен сүйреуге арналған тіркемені қоспағанда);
6) көліктен түспей жаяу жүргіншілер өткелімен жолды кесіп өтуге;
7) қараңғы уақытта өзге көлік жүргізушісіне көрінетін жарық шағылыстыратын зат тақпай жол бойында жүруге;
8) жол бойында шлем тақпай жүруге тыйым салынады.

4. Мопедшіге веложол, веложолақ, жол жиегі, тротуар немесе жаяу жүргіншілер жолағымен жүруге болмайды.
5. Электросамокат жүргізушісі веложол немесе веложолақпен жүруі керек. Веложол мен веложолақ болмаса:

— жолдың оң жақ шетімен;
— жол жиегімен;
— сағатына 6 км-ден аспайтын жылдамдықпен тротуар немесе жаяу жүргіншілер жолағымен жүру қажет.

Кез келген санаттағы жүргізуші куәлігі (немесе жүргізуші куәлігінің орнына берілген уақытша куәлік) жоқ 18 жасқа толмаған электросамокатшы жолдың жүріс бөлігінің оң жақ шетімен, оның ішінде қоғамдық көлікке арналған жолақпен жүре алмайды.

Велосипед жүргізушісі веложол немесе веложолақпен жүруі керек, ол болмаған жағдайда жолдың оң жақ шетімен, оның ішінде қоғамдық көлікке арналған жолақпен немесе жаяу жүргіншілерге қауіп төндірмей тротуар не жаяу жүргіншілер жолағымен жүреді.

6. Шағын электрлі көлік құралы жүргізушісіне:

1) рөлді тым болмаса бір қолмен ұстамай жүргізуге (кейбір рөлі жоқ шағын электрлі көлік құралын қоспағанда);
2) жолаушы тасуға;
3) жүк тасуға;
4) жолдың жүріс бөлігімен жүруге;
5) жақын жерде велосипед жолы бола тұра, тротуар не жаяу жүргіншілер жолағымен жүруге;
6) шағын электрлі көлік құралын өзге шағын электрлі көлік құралымен сүйреуге;
7) шағын электрлі көлік құралынан түспей жаяу жүргіншілер өткелімен жолды кесіп өтуге тыйым салынады.

Демек электросамокат иесіне жүргізуші куәлігі жолдың жүріс бөлігімен жүру үшін ғана қажет. Ал мопедшілерге бұл шектеу әсер етпейді. Бірақ олар тек жолдың жүріс бөлгімен қозғалуы керек.

Жаңа заңды сенат қабылдап, президент қол қойса, электросамокат жүргізушісі шлем тағуға және жаяу жүргіншілер жолағымен жүргенде жылдамдықты сағатына 6 км-ден асырмауға міндетте болады. Бірақ тұрғындар бұл ережені сақтайды дегенге сену қиын. Өйткені көбі электросамокатты жалға алып мініп жүр. Жалға беретін компаниялар километрге емес, минутқа қарап ақы алады. Яғни, жалға алушы баратын жеріне қанша тез жетсе, сонша аз төлейді. Сол үшін олар үнемі асығып жүреді. Бұл мәселенің де шешімін табу қажет.

Депутаттар электросамокат жүргізушілеріне веложол және веложолақпен жүруге ресми рұқсат беруді жоспарлап отыр. Бірақ Алматыда веложолдар кейде жолдың бір бөлігі саналады (мысалы, Сәтбаев көшесінде). Жүргізуші куәлігі жоқ самокатшы мұндай жолақпен жүре ала ма? Осының бәрін құжат қабылданбай тұрып нақтылап алған жөн.

Айыппұл туралы

Әкімшілік кодекстің 593-бабына сай шлем тақпай жүрген және жолаушы тасыған мопедші мен самокатшы 5 АЕК (2023 жылы 17 250 теңге) айыппұл төлейді. Полицейлер тәртіп бұзған тұрғынды бейнекамера көмегімен және патрульдер арқылы анықтайды.