Қазақстандық Әкімшілік кодекске өзгерістердің енгізілуі бірінші рет емес, түзетулер тағы да болайын деп жатыр. Олардың бір бөлігі гуманизация мен құжаттағы жазалау шараларын төмендетуге бағытталса, қалған бөлігінің көздегені — заңнаманың кемшін тұстарын жою не оны қазіргі заманға лайықтау. Себебі елде барлығы өзгеріп, түрленіп жатыр. Электронды хаттамалардың өзі неге тұрады! Ал Әкімшілік кодексте олар жазылмаған да болатын. Жүргізушілерге қатысы болуы мүмкін өзгерістерге толығырақ тоқтала кетейік, ендеше.
Ережені кезекті рет бұзғаны үшін қайта емтихан тапсыру
Аталған заңға түзетулер енгізу жобасын әзірлеушілер «Әкiмшiлiк құқық бұзушылық жасаған тұлғаға оның жаңа құқық бұзушылықтар жасауының алдын алу мақсатында мынадай әкiмшiлiк-құқықтық ықпал ету шаралары қолданылуы мүмкiн: жол жүрiсi қағидаларын бiлуiн тексеру, құқық бұзушының мiнез-құлқына ерекше талаптар белгiлеу және т.б». деп жазылған 52-баптың тұжырымдамасын өзгертуді ұсынып отыр. Олар мұндағы «мүмкін» деген сөзді алып тастағылары келеді. Нәтижесінде, мына баптар бойынша ЖҚЕ-ін бір жыл ішінде қайта бұзған жүргізушілер қайта емтихан тапсыруға міндеттеледі:
- 594-бап. 4-бөл. Көлік құралдарының көлденең бағыттағы жол жүрісіне кедергі келтіруге (кептеліске) әкеп соққан кептеліс пайда болған жағдайда жол қиылысына шығу немесе жолдың жүру бөлігін кесіп өту.
- 596-бап. 4-бөл. Жол жүрiсi қағидаларын бұзып, жаяу жүргiншiлер жолдарымен, жол жиектерiмен немесе тротуарлармен жүру не көлiк құралын жолдың жүру бөлiгiнде орналастыру, қарсы жүрiп өту немесе басып озу қағидаларын бұзу, сол сияқты ұйымдасқан көлiк колоннасын немесе жаяу колоннаны кесiп өту не оның арасынан орын алу.
- 598-бап. 2-бөл. Сыртқы жағында арнайы түстi-графикалық схемалар, жазулар және белгiлеулер бар, бiр мезгiлде жарқылдауық маягi мен арнайы дыбыс сигналы iске қосылған жедел және арнайы қызметтер көлiк құралының жүруiне басымдық бермеу.
- 599-бап.2-бөл. Бағдаршамның тыйым салатын сигналына немесе реттеушiнiң тыйым салатын қимылына қарамай өту.
- 600-бап..2-бөл. Жаяу жүргiншiлердің немесе жол жүрiсiнiң өзге де қатысушыларының жүруiне басымдық бермеу.
Көлік жүргізу құқығынан ең көбі 10 жылға айыруы мүмкін
58-баптың 2-бөлігін былай жазу ұсынылуда: «Егер адам бірнеше әкімшілік құқық бұзушылықтар жасап, оларды сол бiр судья (…) қараса, онда бұл адамға сол түрдегi жазалар қолданылған жағдайда, жазаның түпкiлiктi мөлшерiн жазаның осы түрi үшiн осы Кодексте белгiленген, үш еселенген ең жоғары шектен асыруға болмайды.
Әкiмшiлiк қамаққа алу мерзімі осы Кодекстiң 50-бабының бірінші бөлігінде белгіленген мерзімнен (30 тәулік — Kolesa.kz ескертп.), ал арнайы құқықтан айыру 46-баптың 2 және 3-бөліктерімен көзделген мерзімнен (яғни, 10 жылдан — Kolesa.kz ескертп.) аспауы тиіс. Көлік жүргізу құқығынан айыру мерзімін үстеуге қатысты қосымша өзгерістерді Кодекстің 886-бабына да енгізу ұсынылған. Бұрында ол ӘҚБК-мен реттелмейтін.
Темекі тұқылын лақтыру ұсақ бұзақылық емес
«Ұсақ бұзылық» туралы 434-бапта көрсетілген құқық бұзушылықтар ішінен «ортақ пайдалану орындарын, саябақтарды, скверлердi ластау, оның iшiнде белгiленбеген орындарға коммуналдық қалдықтарды тастау» деген жолдарды алып тастау ұсынылуда. Егер бұл өзгертулер Кодекске енгізілетін болса, темекі тұқылын тастағыштарды жаңа 434-баптың 2-бөлігіне сай (5 АЕК мөлшерiнде айыппұл, ал бір жыл ішінде қайталанған жағдайда — 10 АЕК мөлшерінде айыппұл салу) жауапкершілікке тартатын болады.
Көлікті гүлзарға емес көгалға тоқтату
Авторлар ӘҚБК-нің 596-бабын ұлғайтып, көлік құралын тротуарда, гүлзарларда, балалар не спорт алаңдарында ғана емес, көгалда да тоқтататын жүргізушілерді жазаламақ. (Қазіргі таңда көгалға тоқтағаны үшін салынған айыппұлды Кодексте тек гүлзар деп жазылып тұрғанын желеу етіп сотта қайта қаратуға болады. Ал көгалда гүл емес, тек шөп өсетіндіктен, тұрақтаған жеріңізді гүлзар деп айта алмайсыз.)
Жүргізушілерді даярлайтын мектептер курсанттар үшін жауап бермейді
604 және 605-баптарды ӘҚБК-нен алып, жүргізушілерді даярлайтын мектептерді көлік құралдары жүргізушілерін даярлау қағидаларын бұзғаны үшін жауапкершілікке тартпау жөнінде ұсыныстар айтылуда. Авторлар мұны кәсіпкерліктің осы саласын мемлекет бақылауынан босатумен түсіндіреді. Шыны керек, сөз болып отырған екі бап та Әкімшілік кодексте пайда болғаннан бері еш қолданылмаған, біз біреуді осы баптарға сай жазалапты дегенді еш естіген емеспіз. Негізі, жүргізуші дайындығының нашар болғаны үшін олардан емтихан қабылдап, жүргізуші куәлігін бергендер жауап беруі тиіс қой.
Көлік басқару құқығынан айырудың орнына, кейбір жағдайларда 30 АЕК көлемінде айыппұл салынады
Өзi қатысушы болып табылған жол-көлiк оқиғасы болған жерден кетiп қалған (611-бап) жүргізушіге 30 АЕК көлемінде айыппұл салу не бір жылға көлік басқару құқығынан айыру ұсынылуда. (Кодекстің қолданыстағы редакциясында тек көлік басқару құқығынан айыру көзделген.)
Көліктік бақылау бекеттерінде көлік құралын тоқтату туралы заңды талапты орындамағаны үшін салынатын айыппұл мөлшерін 30 АЕК-ке дейін көтеріп, қазіргідей көлік басқару құқығынан айырмау ұсынылуда.
Ашық қалған құдық үшін коммуналдық мекеме жауапқа тартылады
Ал ӘҚБК-нің 632-бабына авторлар жерасты коммуникацияларының қарау құдықтарын күтiп-ұстау қағидасы бойынша адамдардың денсаулығына жеңiл зиян келтiре отырып, көлiк құралдарын, жүктердi және өзге де мүлiктi бүлдiре отырып, жол-көлiк оқиғасына әкеп соққан әрекет (әрекетсіздік) үшін лауазымды адамдарға, шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiне немесе коммерциялық емес ұйымдарға — 15, орта кәсiпкерлiк субъектiлерiне — 30, iрi кәсiпкерлiк субъектiлеріне 40 АЕК мөлшерiнде айыппұл салынатынын нақтылап жазуды көздеп отыр. Яғни, міндетіне салақ қараған мекемелер тек зардап шеккендердің шығынын төлеумен шектелмей, айыппұл да арқалайтын болады.
Скайп көмегімен өтетін сот пен SMS арқылы жіберілетін ескертулер
Әкімшілік кодекске іс жүргізу шараларын тек қағаз құжаттарды ғана емес, электронды мүмкіндіктерді пайдалану арқылы да жүргізу (737-1, 737-2 баптар), сонымен қатар, электронды формада дайындалған іс жүргізу құжаттардың іске қатысушыларға олар көрсеткен электронды поштаға не мекенжайға немесе Әкімшілік іс жүргізудің бірыңғай реестрінде қарастырылған басқа да жолдармен жіберілетінін көрсету ұсынылуда.
Бұл ретте, тапсырыс хатты қоспағанда, айыппұлды төлеу қажеттігі туралы ескертулер мен ұйғарымдарды (743-бап) көлік иелеріне SMS арқылы жіберу ұсынылған.
Түзету авторлары «түнгі соттардың» жұмысын заңдастыруды, және 744-бапта азаматтарға «істің сотта шапшаң қаралуы және әкімшілік құқық бұзушылыққа қатысты іс бойынша шығарылған қаулының бірден заңды күшіне енуіне қатысты» құқық беруді қалайды. Бұл құптарлық ой, дегенмен ел аумағының басым бөлігінде «түнгі соттар» әлі жұмыс бастаған жоқ. Бұл жаңалықтың қалай іске асатыны әзірше белгісіз.
Оған қоса, ӘҚБК-не «өзіне қатысты әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы іс бойынша iс жүргiзiлiп жатқан тұлға сотқа ғылыми-техникалық құралдарды пайдалану арқылы қатыса алады» деген норманы енгізу ұсынылған. Яғни, қандай да бір себептермен сот отырысына келе алмаған жол ережесін бұзушылар телефонның не планшеттің көмегімен мессенджерлердегі интернет-конференция, бейнечаттар және т. б. арқылы қатысатын болады.
Иесі жүргізуші куәлігін ұмыт қалдырған көлік айып тұрағына жіберіледі
Түзетулер мақұлданған жағдайда Кодекстің 797-бабы да өзгертіліп, соған сай полиция қызметкерлері жүргізуші куәлігін не техникалық төлқұжатын үйінде ұмытып кеткен, міндетті сақтандыру келісімшартын жасамаған (2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап қағазға басылған полис қажет емес), жүргізуші куәлігі жоқ не көлік басқару құқығынан айырылған, сондай-ақ, алкогольден, есірткіден, т.б. масаң күйін тексеруден бас тартқан жүргізушілердің көлігін айып тұрағына жіберетін болады.
Электронды хаттамалар мен жүргізушінің талабына сай құжаттың қағаз нұсқасын беру не оның көшірмесін электронды поштаға жіберу нормаларын 803-бапта жазу көзделген. (Қазіргі таңда ӘҚБК-нде бұл норма жоқ.)
Соңғысы, авторлар тәртіп сақшыларының айыппұлдың төленгені жайлы ескертулерінің қажеті жоқ деп санайды. ҚР ӘҚБК-нің 893-бабындағы бұл норманың күші жойылады.
Жалпы, Кодекске енгізілуі мүмкін бұл өзгерістерді ақылға қонымды деуге болады. Ал жүргізушілерді айыппұлдың төленгені жазылған түбіртекпен автоинспекцияның табалдырығын тоздырудан арылту жайлы ойлар тіпті пайдалы десе де артық емес. Оларды халық қалаулылары мақұлдай ма, жоқ па белгісіз, әрине, десе де көп түзетулердің ӘҚБК-не ену мүмкіндігі жоғары. Бұйыртса көрерміз.
Сәтті сапар тілейміз!
Комментариев: 0