Жол ережесін бұзғандарға салынатын айыппұл мөлшері өзгеруі мүмкін

Әділет министрлігі Әкімшілік кодекске өзгеріс енгізу жөнінде тағы бір жоба дайындады. Мекеме былтыр наурызда осыған ұқсас жоба ұсынған, бірақ ол жүзеге асқан жоқ. Мамандар сол нұсқаны толықтырып, жаңа тізім жасапты.

Таксистерге тоқтау салмақ

Жоба авторлары кодекске «қоғамдық жұмыс» ұғымын енгізіп, оны жаза ретінде қолданған дұрыс дейді. Мысалы, ұсақ бұзақылық жасағандар 40 сағат қоғамдық жұмысқа жегіледі. Егер бұл ереже қабылданса, вокзал мен әуежайда жұртқа жабысып алатын таксистер осындай жазаға тартылуы мүмкін (ҚР ӘК 449-бабы). Заңсыз адам тасып жүрген таксистердің көлігі айыптұраққа қойылады (ӘК 797-бабына толықтыру енеді).

Заңды таксист пен заңсыз таксисті қалай ажырататыны белгісіз. Қазір көптеген адам қосымша арқылы такси жүргізіп, нәпақа тауып жүр, негізгі жұмысынан бос уақытта жолаушы таситындар да аз емес. Әуежайда жолаушыға таласатын такси жүргізушілеріне тоқтау салу оңай болмайды, бұл ұзақ уақыт бойы шешімін таппай жүрген мәселе.

Жаңа жылдамдық шегі — 80+

Мамандар Әкімшілік кодекске жаңа жылдамдық шегін енгізуді ұсынып отыр, сол арқылы көлік жылдамдығын белгіленген шектен 80 км/сағ және одан жоғары шамада арттырған жүргізушіні жазалайды.

Қазір қолданыстағы заңның 592-бабы 3-бөлігі бойынша жылдамдықты белгіленген шектен сағатына 40 км және одан көп асырған жүргізуші 20 АЕК (2023 жылы 69 000 теңге) айыппұл төлейді. Жоба авторлары тағы бір шек (80 км/сағ және одан жоғары) қосып, 40 АЕК (138 000 теңге) айыппұл салуды көздеп отыр. Егер бір жыл ішінде қайталанса, айыппұл 60 АЕК (207 000 теңге) болады.

Көлікте дұрыс отыру керек

Әділет министрлігі терезеден не люктен басын шығарған жолаушыны да, оған жол берген жүргізушіні де жазалауды ұсынды. Ол үшін Әкімшілік кодекстің 593-бабына 1-1-тармақ қосылады, ол бойынша «…жолаушыларды көлік құралының салонынан тыс орында тасымалдаған, жолаушының машина терезесі не люктен басын шығаруына жол берген және көлік жүріп келе жатқанда осыған ұқсас өзге де әрекет жасаған жүргізуші 10 АЕК (2023 жылы 34 500 теңге) айыппұл төлейді». Қауіпті қимыл жасаған жолаушы да осындай мөлшерде айыппұл арқалайды.

Жоба әзірлеушілер кейінгі уақытта кортеж қозғалысы кезінде қауіпті қимыл жасайтындар көбейіп кеткенін айтты. 2022 жылы мұндай әрекеттің 28 155-і, ал 2021 жылы 29 290-ы анықталды. Мамандар мұның соңы қайғылы оқиғаға ұласпау үшін кодекске ертерек өзгеріс енгізіп, жүргізуші мен жолаушының жауапкершілігін белгілеген жөн дейді.

Тұрақ ақысын төлемегендерді полиция жазаламайды!

Жоба авторлары тұрақ ақысын төлеуден бас тартқан жүргізушіні жазалайтын 597-баптың 4-1 тармағын алып тастауды ұсынды. Олар «…мұндай мәселені шешу азаматтық іс жүргізу аясында жүзеге асады, өйткені қызметке ақы төлеу азаматтық-құқықтық сипатқа ие» деп санайды. Яғни, Әкімшілік кодекске өзгеріс енсе, полицейлер тұрақ ақысын төлемегені үшін айыппұл салмайды. Автотұрақ қызметкерлері жауапсыз тұрғынды өздері анықтап, сот арқылы төлем талап етеді.

Жүргізуші куәлігінен айыру мен айыппұл салуға себеп болатын өзге әрекеттер

Жоба авторлары 408-бапқа өзгеріс енгізіп, мал жаю ережесін бұзу (3 АЕК —10 350 теңге) деген нақты нені білдіретінін анықтауды ұсынып отыр. Әділет министрлігі мал иесі не бақташы бірге жүрмей бір жерден екінші жерге айдаса, рельсті кесіп өтуге арналған орыннан тыс жерде теміржолға шығарса, осы бап бойынша жазалау керек деп есептейді. Сондай-ақ асфальт немесе цементбетон төселген жолда мал айдауға болмайды.

Заң бойынша қарсы бетке өтсе де, куәлігінен айырылмайтын мүгедектігі бар азаматтар кодекске өзгеріс енгеннен кейін мемлекетке 30 АЕК (103 500 теңге) төлеуі мүмкін, ол үшін 596-бапқа өзгеріс енеді.

Сонымен қатар осы бапқа 4-1-тармақ қосылады, оған сәйкес қарсы жолаққа шығып, көлік құралдары, жүк, жол және өзге де құрылыстардың не басқа мүліктің бүлінуіне әкеп соққан апатқа себепкер болса, 9 ай мерзімге көлік жүргізу құқығынан айыру көзделген.

Мамандар теміржол өткелінен өту ережесін бұзғандарға салынатын айыппұл көлемін 10-нан 20 АЕК-ке (34 500 теңгеден 60 000 теңгеге) көтеруді ұсынды. Егер жабық шлагбаум астынан өтем деп мүліктің бүлінуіне әкеп соққан апатқа себепкер болса, жүргізуші 9 айға көлік басқару құқығынан айырылады. Әділет министрлігі теміржолдан өту ережесін бір жылда екінші рет бұзған азаматты 6-дан 12 айға дейін машина жүргізу куәлігінен айыру қажетдеп санайды.

Жоба авторлары кодекстің 610-бабына өзгеріс енгізіп, мүліктің бүлінуіне әкеп соққан жол апатына себепкер болған азаматқа 20 АЕК (69 000 теңге) айыппұл салу керек дейді. Қазір бұл ережені бұзғандар алты айға куәлігінен айырылады.

Жүргізуші мұндай әрекетті екінші рет қайталаса немесе жәбірленушінің денсаулығына жеңіл зиян келтірген жол апатына себеп болса, 9 айға көлік жүргізбейдінемесе 40 АЕК айыппұл төлейді.