Қазақстан билігі бензинді көлік мінуге тыйым сала ма?

«15 жылдан кейін ел бензин және дизельмен жүретін машинадан бас тартуға міндетті болады. Әлемдік қауымдастық Қазақстаннан осыны талап етіп отыр. Мемлекет бұған дайындалып жатыр», — деп жазды inbusiness.kz сайты. Автор кім, қашан және неліктен біздің елден дәстүрлі моторы бар көлікке тыйым салуды талап еткенін атамаған.

Тек «депутаттар экологиялық таза көлік пен инфрақұрылымды дамытуға бағытталған бірқатар заң жобасын дайындады. Заңға енген өзгерісті мәжіліс мақұлдады» деп жазған. Сондай-ақ бір депутаттың Қытай 2030 жылға дейін бензинді мотордан бас тартуды жоспарлап отыр, 2040 жылға дейін бұл қатарға Ұлыбритания, Үндістан, Аустрия, Польша, Канада және Түркия қосылады деген сөзін келтіріпті. Ал Қазақстан бұл тізімде жоқ.

Бұл ақпарат шын ба, анықтап көрейік.

Қазір мәжіліс балама энергия көзін пайдаланатын автомобильді қолдау шарасын талқылап жатыр, мұндай машина экологиялық таза көлік деп аталады. Заңнамаға өзгеріс пен толықтыру енгізу жобасы 2022 жылдан бері талқылауда бар. Ол биыл қабылдануы мүмкін, бірақ құжатта бензинді және дизельді көліктен толық бас тарту туралы талап жоқ.

Жобада қуаттау бекетін көбейту, электрокардың автобус жолағымен жүруіне рұқсат беру, электромобильді тұраққа тегін қою және электромобильге арнайы белгі тағу көзделген. Сондай-ақ халық қалаулылары электромобильдің ақылы жолда тегін жүруіне рұқсат беруді ұсынып отыр.

Қазақстан дәстүрлі моторы бар машинаға тыйым салмайтынын, тек электромобиль шығаруға көшетінін бірнеше жыл бұрын Индустрия және инфрақұрылымдық даму вице-министрі Аманияз Ержан айтқан.

«Қазақстан мұнайын не істейміз? Бірден электромобильге ауыса алмайсыз. Мүмкін гибрид мінерміз. Қазір электромобильге көшкен Еуропа бірқатар мәселеге тап келіп отыр, оларды қуаттаудың өзі бір мәселе», — деген еді шенді.

Қазақстанда электромобиль импорттаушылар мен иелеріне бірқатар жеңілдік бар: электромобиль үшін утиль алымын төлеудің қажеті жоқ, елге жеке пайдалану үшін әкелетін электромобильден кедендік салық алынбайды, ал электрокарды алғашқы тіркеу сомасы дәстүрлі мотормен жүретін машинадан екі есе төмен. Электромобиль иелері көлік салығын да төлемейді. Яғни, Қазақстанда көліктің бұл түрін дамытуға қолдау бар, болашақта бұдан көп жеңілдік болуы мүмкін.

Халықаралық талаптар туралы айтсақ, Еуропарламент бір жыл бұрын автоөндірушілерді дәстүрлі моторы бар автомобиль шығарудан бас тартуға мәжбүрлейтін жаңа экологиялық стандарт енгізген. 2035 жылдан бастап Еуроодақта жаңа автомобильдер атмосфераға мүлде СО2 шығармауы керек. Бірақ бұл жоспар қазірдің өзінде сынға ұшырап жатыр. Мұның Қазақстанға не қатысы бар?

Қорытынды: Қазақстанда сұйық отын немесе газбен жүретін көлік өндіруге және пайдалануға заңмен тыйым салуды ешкім жоспарлап отырған жоқ. Белгілі шектеу мен қатаң талаптар енуі мүмкін. Бірақ іштен жанатын қозғалтқышы бар машинаға толық тыйым салу — ақылға қонбайтын әңгіме. Қазір Қазақстан автопаркі түгелге жуық дәстүрлі мотормен жүретін машиналардан тұрады. Ұлттық статистика бюросының дерегіне сүйенсек, Қазақстанда 4 107 974 бензинді, 86 772 дизельді машина, 7 997 электромобиль және 6 782 газбен жүретін көлік тіркелген. Сондықтан бірнеше жылдан кейін дәстүрлі моторы бар машинадан бас тартуымыз мүмкін емес.