Полицияның көлік нөмірін алып қоюына құқық беретін 10 себеп

Аз ғана уақытқа дүкенге соқтыңыз делік, шықсаңыз бірдеңе жетіспейтін сияқты. Тағы бір қарап көріңіз. Ойбай! Нөмір жоғалып кетіпті! Мұндай сәтте бірден «мына … полицейлердің дәті қалай барды!», «бұлай істеуге құқықтары бар ма еді?» деген сынды келеңсіз ойлар сап ете қалады. Осы тұста айта кететін бір жайт, олардың құқықтары бар, болғанда қандай.

Мемлекеттік тіркеу нөмірлерін тәркілеу ҚР ЖҚЕ-ін бұзғандарға қолданылатын шара ретінде ҚР Әкімшілік кодексімен, нақтырақ айтсақ оның 797-бабымен («Көлiк құралын ұстап алу, жеткiзу және пайдалануға тыйым салу») қарастырылған. Бұл бапта уәкiлеттi лауазымды адамның көлiк құралын пайдалануға тыйым салу себептерi жойылғанға дейiн мемлекеттiк тiркеу нөмiрi белгiлерiн алып қою арқылы көлiк құралдарын пайдалануға тыйым салуға құқылы екендігі жазылған.

Кодекске сай, ҚР ӘҚБК-нің 334 (екінші бөлігінде), 590 (бiрiншi, бесінші, алтыншы, жетінші, сегізінші, тоғызыншы және оныншы бөлiктерiнде), 597 (бiрiншi және екiншi бөлiктерiнде), 610, 611-баптарында көрсетілген бұзушылықтар жасалған кезде мемлекеттік нөмірді алып қоюға құқылы. Бұларды түсініктілеу тілмен жазып көрейік.

Мынадай жағдайларда көлік нөмірінен көз жазып қалуыңыз мүмкін:

1. нөмірлер лас, тозғаны соншалық, ондағы мәліметті оқу мүмкін болмаса, не дұрыс орнатылмаған болса. Заңға сәйкес, егер бұрандар сандарды, әріптер мен мемлекеттік таңбаны зақымдаса, тәртіп сақшыларының бекіткішке де шүйлігуі ғажап емес;

2. автокөлікте ақаулар мен сәйкессіздіктер болса. Мысалы, жарық беретін құрылғылары жұмыс істемесе не қозғалтқыш қатты түтіндесе (дәл осы ереже бұзушылық үшін жүргізуші осымен екі жыл қатарынан жапа шегіп отыр), алдыңғы әйнек сынған болса, не алдыңғы әйнектері күңгірттелсе. Істен шыққан тежеуіш пен рөл үшін де нөмірді алып қоюы мүмкін екендігін айтудың қажеті бар ма? Ондай көлікті жүргізудің өзі қауіпті ғой! Толық тізім Жол қозғалысы ережелерінде жазылған;

3. қайта жабдықталған көліктегі күштік бамперлер, қорғаныс торлары (кенгурятник), газ баллон не қосымша жарық заңдастырылмаса;

4. автокөлік техникалық тексерістен өтпесе;

5. аялдау және тұраққа қою ережелері бұзылса. Айтпақшы, егер бұл бір жыл ішінде қайта бұзылған ереже болса немесе автокөлік қозғалысқа кедергі келтіріп, ал оның иесі жақын маңнан табылмаса, көлік тікелей айып тұрағына жіберіледі;

6. тұрақ ақысы төленбесе. Бұл заң нормасының шыққанына көп бола қойған жоқ, сондықтан әлі толыққанды қолданыла қоймады;

7. Тәртіп сақшылары автокөліктің орнын еш рұқсатсыз өзге жерге ауыстырған не зардап шеккендерге көмек көрсетпеген жол апатының басқа қатысушыларының да нөмірін алып қоюы мүмкін;

8. жол-көлік оқиғасына қатысы бар көлік апат орнынан ізін суытқан кезде. Бұл жағдайда нөмір қашқын қолға түскеннен кейін ғана алынады, әрине;
9. егер сіз автобус жүргізушісі болсаңыз, қоғамдық көлік рейс алды тексерістен, ал сіз медициналық тексерістен өтпеген жағдайда. Дегенмен бұл тек заңды тұлғаларға қатысты болады;

10. мемлекеттік нөмірлердің біреуі жоқ болса не автокөлікті жүргізуге тыйым салынған болса. Бұған жалған нөмірлердің де қатысы бар.

Мемлекеттік нөмір жоғарыда аталған жағдайлардың көбінде автокөліктің иесі айыппұл төлегеннен кейін ғана қайтарылады, ал егер көліктің ақауы болса, ол шамадан тыс түтіндеген не қайта жабдықталған болса, нөмірді қайтару тек темір тұлпар тиісті қалыпқа келтіріліп, техникалық тексерістен өткеннен кейін ғана жүзеге асырылады. Жалған нөмірлерді тағып алып жүйткігендерге жүргізуші куәлігінен айыруға дейінгі ең қатал жаза қолданылады, ал жалған нөмір өз иесіне қайтарылмайды, әрине.

Сонымен қатар, ҚР ӘҚБК-нің 795-бабының 10-тармағын да естен шығармаған жөн. Мұнда «Көлік құралдарының мемлекеттік нөмірлері екі куәгердің және (немесе) көлік құралы меншік иесінің қатысуымен ғана алып қоюға жатады, бұл ретте мемлекеттік нөмірлерді алып қоюды жүргізетін уәкілетті лауазымды адам көлік құралының иесіне алып қоюды жүргізудің негізін түсіндіруге міндетті. Салынған айыппұлды өндіріп алу мақсатында көлік құралдарының мемлекеттік нөмірлерін алып қоюды жүргізуге тыйым салынады» деп жазылған.

Айтпақшы, мемлекеттік нөмір үшін ақша төленгендіктен, ол автокөлік иесінің жеке мүлкі болып табылады және оған тиісуге мүлде болмайды деп ойлайтындардың құлағына алтын сырға. Тіпті де олай емес. Себебі, «Жол жүрісі туралы» заңға сәйкес, сіздің қанша қаражат жұмсағаныңызға қарамастан, мемлекеттік нөмір мемлекеттің меншігі болып саналады.

Сәтті сапар тілейміз!