Жол жүру ережесіне өзгеріс енгізу жобасы желтоқсанның ортасына дейін халық талқысына түседі. Түзету 2024 жылғы қаңтарда күшіне енуі мүмкін. Жаңа ережеде қандай өзгеріс болады?
Жүргізуші куәлігінен айыру
ҚР жол ережесіне жаңа 62-1 тармақ қосылады, «1.1. (бүтін сызық — Ескерт. Kolesa.kz) жол таңбасымен бөлінген екі жолағы бар екі бағытты жолда және (немесе) 3.20 белгісі (басып озуға тыйым салынады) қойылған жолда қарсы бағытқа шығуға болмайды».
Бүтін сызықты кесіп, қарсы жолаққа шыққан жүргізуші әкімшілік кодекстің 596-бабы 3-тармағына сай жазаланады, онда «жолдың қарсы қозғалысқа арналған бөлігімен жүрсе (кері айналу немесе бұрылу үшін шықса), 6 ай мерзімге көлік басқару құқығынан айырылады» деп жазылған.
Бұл ереже тар көшеде кептелістен қашып, қарсы жолақпен жүретіндерге қиын тигелі отыр. Қазіргі жол ережесі мен әкімшілік кодекс бойынша мұндай әрекет жол таңбасы талабын сақтамау деп бағаланады да, аз айыппұлмен (3 АЕК) құтылатын. Ал тыйым салу белгісі бар екі жолақты тас жолда басып озғандар қазір 15 АЕК айыппұл төлейді.
Жол ережесіне еуропротокол енеді
Жол жүру ережесіне еуропротокол түсінігі еніп, нормаға «жол-көлік оқиғасын жеңіл рәсімдеу — жол-көлік оқиғасына қатысты құжаттарды ішкі істер органының қызметкерлерінің қатысуынсыз рәсімдеу» деп жазылады. Бұл заң 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді.
Жол апатын еуропротокол бойынша рәсімдегенде оқиға орнына полиция шақырудың немесе жақын маңдағы ішкі істер бөліміне бардың қажеті болмайды.
Қиылыс деген не?
Түзету енген соң жол белгiсі жоқ қосалқы жолмен қиылыс та қиылыс болып есептеледi. Жоба авторлары қазіргі ережеде мұндай қиылыс жол қиылысы деп танылмайды, бұл логикаға қайшы келеді деп санайды.
Жаяу жүргіншіге қойылатын жаңа талап
Жол ережесіне енген өзгеріс бойынша жаяу жүргінші бағдаршам жанғанда немесе жол диспетчері белгі бергенде «қиылыста бұрын бастаған қозғалысын аяқтап жатқан көлікке жол беруге міндетті болады». Бұл не үшін керек?
«Қазір жаяу жүргіншілер бағдаршам жанғанда өз қауіпсіздігіне мән бермей, көліктер бұрын бастаған маневрін аяқтамай жатып, жолға шығып кетеді», — дейді жоба авторлары. Полицейлер жаңа ереже жаяу жүргіншілердің амандығы үшін керек деп санайды.
Жаяу жүргіншілер өткелінен өтерде абай болу — жол ережесінде бұрыннан бар норма. Бірақ жүргізушілер жаңа ережеге сүйеніп, қиылыста оқыс әрекеттерге бармай ма деген қауіп бар. Өйткені көп жүргізушінің жасыл шырақ жыпылықтағанда, сары жанғанда, тіпті қызыл шам жанса да қиылыстан өтіп үлгеруге тырысатынын көріп жүрміз.
Жаяу жүргіншілердің амандығы үшін жүргізушілер енді зебрадан 10 метр алыс жерге тоқтауға міндетті болады.
Қазіргі ереже бойынша көлікті өткелден 5 метр алысқа қоюға болады, бірақ бұл ережені ешкім сақтамайды. 10 метр қашықтық жағдайды өзгерте ме? Сену қиын. Өйткені жүргізушілер бұл норманы қалада автотұрақ тапшы болғандықтан бұзып жүр. Әрі бұл жағдайға полиция көп назар аудармайды.
Бағдаршамдағы «Плюс» белгісі
Қазақстанда қосымша «плюс» белгісі бар бағдаршам пайда болды. Әу баста сигнал қызыл түсті болған. Жол ережесіне енген өзгерісте «плюс» белгісі жасыл түсті болу керек екені жазылыпты. Мұның қисыны бар, өйткені жасыл түс қозғалуға рұқсат береді.
Екінші жағынан, жасыл «плюстың» бағдаршамның қосымша секциясын қандай айырмасы бар деген сұрақ туындайды. Өйткені қызыл «плюс-крест» қарсы бағыттағы көліктерге бағдаршамның қызыл түсі қосылғанын білдіреді, демек еш кедергісіз солға бұрылуға болады.
Сары түс жанғанда қиылысқа кіруге бола ма?
Жол ережесінің 37-тармағынан жүргізушілерге шұғыл тоқтау қиын болған жағдайда бағдаршамның сары түсі жанса да қиылысқа кіруге рұқсат беретін ереже алынады. Полицейлердің айтуынша, жүргізушілер осы нормаға сүйеніп, сары түс жанып тұрса да қилыстан өтіп кетуге тырысады, салдарынан жол апаты болады.
Айта кетейін, ҚР жол жүру ережесінде сары түс жанғанда жүруге тыйым салынған — ол қызыл шырақпен тең. Бірақ бұл үшін айыппұл салу қиын, өйткені жүргізуші қиылыс алдында тоқтай алмағанын айтып ақталады.
Вафельді таңба
Ережеге жаңа көлденең таңба (1.28) енетін болды. «Көлік құралдарының қозғалысына кедергі келтіріп, жүргізушіні қиылыс шегінде тоқтауға мәжбүр ететін кептеліс қалыптасқан жағдайда» вафельді белгі аумағына кіруге болмайды.
Мұндай таңбаны бес жыл бұрын сынақтан өткізген, бірақ жол ережесіне енді ғана еніп отыр. Әкімшілік кодекске өзгеріс енбесе, кептеліс болып жатқан қиылысқа кіргені үшін бұрынғыдай 3 АЕК айыппұл салынады.
Өз жолағымен бұрылу керек
Жол қиылысында оңға бұрылған кезде «маневр жасаған сәттегі жолақпен» ғана жүруге рұқсат етіледі. Басқаша айтқанда, егер жүргізуші шеткі оң жақ жолақтан оңға бұрылса, маневрді дәл сол жолақта аяқтауы қажет.
Кері бұрылу радиусы
Радиусы үлкен қиылыста да, кіші қиылыста да кері бұрылуға рұқсат беріледі. Осы мақсатта жол ережесіне 54-1 тармақ қосылып, онда «радиусына қарамастан, қозғалуға қауіпсіз болса және басқа көлік құралына кедергі жасамаса ғана кері бұрылуға болады» деп жазылады.
Қиылыста солға бұрылу
Ережеге енген өзгерісте тағы бір даулы мәселе сөз болған: қарсы келе жатқан көліктер солға бұрылғанда қайлай өтеді? Алматы мен Астанада көбіне қарсы машинаның оң жағынан өтіп жүр. Енді мұны өзгертуді ұсынып отыр: «кейбір ерекше геометриялық параметрі бар қиылыстарды қоспағанда, оң жақтан айналып өту керек». Жол ережесінің 95-1 тармағында осылай деп жазылады.
Бұл өзгеріс қабылданса, Алматы көшелерінде іркес-тіркес солға бұрылатын машиналар қалай өтетіні белгісіз. Олар бір-бірінің алдын жауып қалады.
Бұл талап үлкен қалалардағы басты проблеманың бірі саналатын солға бұрылысты қиындатып жіберуі мүмкін. Сондай-ақ бұл тіке өтетін машиналарға кедергі болып, кептеліс тудырады.
Автобус жылдамдығын шектеу
Урбанистер жиі айтатын елді мекенде барлық көлік жылдамдығын сағатына 50 км-ге шектеу ұсынысы қазір жүзеге аспайды. Бірақ қала мен ауылда автобус жылдамдығын 50-ден асыруға тыйым салынады. Бұл талапты билік «жолаушы тасымалдау қауіпсіздігін арттырып, қоғамдық көліктер қатысатын жол апатын азайту» мақсатында енгізіп отыр. Автобус немесе микроавтобус тас жолда — 90 км/сағ, бөлу жолағы бар жолда — 80 км/сағ, басқа жолдарда 70 км/сағ аспайтын жылдамдықпен жүру керек. Қазіргі ереже бойынша автобус тас жолда 110 км/сағ жылдамдықпен жүре алады.
Автобус жолағы қоғамдық көлікке ғана арналмаған
Ішкі істер министрлігі арнайы жолақпен автобус және троллейбустан бөлек, М3 санатындағы кез келген көліктің жүруіне рұқсат беруді ұсынып отыр.
М3 — жолаушы тасымалдауға арналған, жүргізуші орнынан бөлек тағы 8 орындығы бар, салмағы 5 тоннадан асатын көлік құралы.
Мысалы, мектеп автобусы мен турис таситын автобустар осы санатқа жатады. Сондай-ақ қарбалас уақытта кептелісті азайту үшін арнайы жолақпен жүруге рұқсат берілуі мүмкін.
Жаңа жол белгісі мен шектеулер
Жол ережесіне жаңа жол белгілері қосылып, кейбір ескі белгінің қызметі нақты көрсетілді.
3.5 «Мотоциклге тыйым салу» белгісі мотоцикл мен мопед қозғалысына тыйым салады.
3.7 «Тіркемесі бар көлікке тыйым салу» белгісі кез келген типтегі тіркемесі бар жүк көлігі мен трактор қозғалысына, сондай-ақ машина сүйретуге тыйым салады.
3.9 «Велосипедке тыйым салу» белгісі велосипед, электросамокат және шағын электрлі көлік қозғалысына тыйым салады.
Жаңа 3.9.1 «Электросамокатқа тыйым салу» белгісі пайда болады, ол электросамокат қозғалысына тыйым салады.
3.2 «Жүруге тыйым салу» немесе 3.28 «Тұраққа қоюға тыйым салу» сияқты бірқатар шектеу белгісі I және II топтағы мүгедектер басқаратын машинаға ғана емес, III топтағы мүгедектер мінген көліктерге де қатысты болады.
4.5 «Велосипед жолы немесе велосипед жолағы» белгісі велосипед, электросамокат және шағын электр көліктің жүруіне ғана рұқсат береді. Мопед веложол немесе веложолақпен жүре алмайды.
Мамандар жол ережесіне 5.8.1 және 5.8.2 белгісі жайлы түсінік жазып, олар қандай көліктің жүруіне рұқсат беретіні немесе керісінше тыйым салатынын анық көрсетті:
Жол ережесінде Астанада көп кездесетін параллель жолдарға арналған 5.8.6а, 5.8.6б және 5.8.6в «Параллель жолға ауысу» белгілері бар. Сондай-ақ параллель жүріс бөліктері қосылған кезде басымдықты белгілейтін 5.8.6г және 5.8.6д «Параллель жүріс бөлігінің соңы» белгісі болады:
Сондай-ақ жол ережесіне автобус және троллейбусқа арналған жаңа 5.9.2, 5.9.3 және 5.9.4 белгісі қосылады:
Жаяу жүргіншілерге арналған жаңа 5.16.3 «Диагональды жаяу жүргіншілер өткелі» белгісі пайда болады. Мұндай өткел біздің елде көп емес. Мысалы, Алматыда «Атакентке» қарама-қарсы осындай өткел бар. Мұндай жол ыңғайлы әрі қауіпсіз:
Ережеге жүк көліктерінің қозғалыс бағытын көрсететін жаңа 5.30.4 және 5.30.5 «Жүк автомобилінің қозғалыс бағыты» белгісі қосылады:
Жол ережесінде мынадай жаңа белгілер қосылады:
- 7.4.8а «Электромобиль». Электромобиль және гибрид көліктерді қуаттайтын орын.
- 7.4.8б «Электросамокат».
- 7.4.8в «Маршруттық көлік құралының түрі».
- 7.4.8г «Туристер автобусы». 5.15 «Тұрақ орны» белгісі туристер автобусын қоюға және туристерді отырғызуға (түсіруге) арналған орынды көрсетеді.
- 7.4.9–7.4.16 «Көлiк құралының басқа түрi», белгiде қамтылмаған көлiк құралының түрiн көрсетеді.
Жол ережесінде «ауыспалы ақпараттық белгі» пайда болады, ол «ескерту, тыйым салу, нұсқаушы және ақпараттық жол белгісін, сондай-ақ мәтінді хабарламаны нақты уақыт режимінде көрсетеді».
Мұндай белгі қандай болатыны нақты белгісіз. Жобада олардың эскизі берілмепті. Ол жағдайға байланысты суреті өзгеріп тұратын электронды табло болуы мүмкін. Мұндай белгі 2021 жылғы көктемнен бері Алматының шетінде, Талғар тас жолында сынақтан өтіп жатыр. Бірақ ондағы суреттің өзгергенін көрген адам бар ма екен?
Арнайы жапсырмалар
Электромобиль артына арнайы белгі ілінуі қажет — жасыл түсті 7.22 жол белгісінің суреті. Стильді «зикр» немесе қымбат «тайкан» иелері машинасына мұндай белгі жапсыруға қалай қарайды екен? Жапсырма көлемі де шағын емес, полиция ұзындығы 15 см болғанын міндеттеп отыр.
Мұндай белгіні машинаның мемлекеттік нөміріне жапсырған қисынды көрінеді. Батыс елдерінде, Қытайда, тіпті көрші Өзбекстанда осындай норма қалыптасқан.
Газ баллон жабдығын орнатқан көлікке де белгі жапсыру керек. Белгі жайлы нақты талап бар, сары түсті теңбүйірлі үшбұрыш ішінде леп белгісі мен «GAS» деген жазу болу қажет. Үшбұрыштың әр жағы 200 миллиметрден кем болмауы шарт.
Жүксалғыш орнату қайта жабдықтау емес
Көлік құралын пайдалануға рұқсат беру ережесіне «есікке терезе дефлекторын орнатуға болады, бірақ зауыттық жүксалғыш пен тіркеме орнату қайта жабдықтау болып саналмайды» деп жазылады. Демек бірнеше даулы мәселе шешімін табады.
Министрлік ережеге біршама өзгеріс енгізуді көздеп отыр. Арасында кейбір күмәнді шешімдер де бар.
Жаңа өзгерістерге қалай қарайсыз? Ойыңызды ««Ашық НҚА» порталына жазсаңыз болады.
Комментариев: 0