Елге Қырғызстан арқылы көлік кіргізу схемасы жақында жарамай қалады

Соңғы екі-үш жылда Қырғызстан арқылы автомобиль импорттау қарқын алды. Қырғызстандағы БАҚ мәліметінше, көлік импортының жалпы көлемі 5 есе, ал Қытайдан келетін техника саны 60 есе өсті. Былтыр Қазақстанға экспорт 2022 жылмен салыстырғанда 38 есе артты! Биылға қатысты деректер әлі жоқ, бірақ жергілікті кәсіпкерлердің есептеуінше, Қырғызстанға барған көліктердің 90 %-ы кедендік рәсімдеуден өтіп, әрі қарай шетелге, соның ішінде Қазақстан мен Ресейге жол тартады. Оңтүстіктегі көршіміз тек жаңа емес, қолданыста болған көліктерді де жеткізген.

Қырғызстан кедені жақында экспорт көлемі өзгергенін байқайтын болады. Бұған себеп — Еуразиялық экономикалық одақ елдерінде рәсімделетін көлік құралының электронды паспорты (КҚЭП).

Халықаралық ынтымақтастық және интеграция департаментінің директоры Әділбек Бектібаев Kolesa.kz редакциясына хабарлағандай, 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қазақстанда көлікті алғаш тіркегенде тек көлік құралының электронды паспортын көрсету қажет болады. Бұл ІІМ-нің 2024 жылғы 7 қазандағы № 743 бұйрығында көрсетілген.

Көлік паспорты мен кедендік рәсімдеу арасында қандай байланыс бар?

Халықаралық келісімге сәйкес электронды паспорт көлік құралы кедендік рәсімдеуден өткен елде ғана рәсімделеді. Автомобиль Қырғызстан арқылы келсе, Қырғызстан билігі электронды паспорт жасап, оны ұлттық жүйеге енгізуге міндеттеледі. Бұл жүйе ЕЭО-ға мүше басқа елдердің, соның ішінде Қазақстанның дерекқорларымен бірігуге тиіс. Алайда қазір бірікпеген.

«Қазір Қазақстандағы КҚЭП жүйесі Беларусь жүйесімен біріккен, Ресейдің жүйесімен біріктіру жұмыстары аяқталып қалды. Мұндай жүйелерді ортақ пайдалану үшін ақпараттық өзара іс-қимыл туралы уақытша келісім жасау қажет. Қырғызстанмен мұндай келісім жасалмаған, тиісінше олардың жүйесімен интеграция да, электронды паспорт беру де жоқ», — деп түсіндірді Ә. Бектібаев.

Оның айтуынша ЕЭК Кеңесі биыл қазанда ЕЭО елдерін 1 желтоқсанға дейін ұлттық операторлар мен әкімшілер арасында ақпараттық өзара іс-қимыл туралы уақытша келісім жасауға міндеттеген. Бірақ Қырғызстанмен әлі келісім жасалған жоқ.

Қырғызстанда КҚЭП қашан пайда болады?

Келісімге қол қойған күннің өзінде оны орындау қажет. Бұл процесс ұзаққа созылады.

«Жоғарыда аталғандарды ескере отырып, 1 қаңтарынан бастап уақытша келісімге қол қойылмаса және орындалмаса Қырғызстанда кедендік рәсімдеуден өткен көлік құралын Қазақстанда бастапқы тіркеуден өткізу мүмкін болмайды. Мұндай келісімді орындау және Қырғызстан жүйесімен біріктіру 2025 жылдың 1 шілдесінен ерте жасалмайды деген болжам бар. Бірақ ол үшін Қырғызстанның жүйесі дайын болуы керек. Қазір бізде мұндай ақпарат жоқ», — деп қорытындылады сарапшы.

Демек, Қырғызстан арқылы елге көлік әкелуді жоспарлаған импорттаушыларда үш апта уақыт қалды.